Ứng dụng chuyển đổi số trong công tác quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện và cơ sở y tế

Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM vừa tổ chức Hội đồng nghiệm thu nhiệm vụ khoa học và công nghệ “Nâng cao hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh thông qua việc thiết lập hệ thống quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện”. Đây là nhiệm vụ do Trung tâm Khoa học Công nghệ Dược Sài Gòn (Đại học Y Dược TP.HCM) chủ trì thực hiện.

Đại diện nhóm triển khai nhiệm vụ cho biết, sự ra đời của kháng sinh là bước ngoặt lớn của y học, giúp giảm thiểu đáng kể tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do nhiễm khuẩn. Kháng sinh là loại thuốc rất hiệu quả, an toàn và  tương đối rẻ để cứu sống hàng triệu người. Thế giới đã sử dụng rộng rãi kháng sinh trong các bệnh viện, cộng đồng và nhiều ngành nghề khác.

“Tuy nhiên, trong những năm qua, tình trạng sử dụng kháng sinh không hợp lý trong thời gian dài (bao gồm không tuân thủ dùng kháng sinh, kê đơn không đúng liều hoặc sử dụng kháng sinh sai chẩn đoán) và lạm dụng kháng sinh đã gây ra tình trạng kháng kháng sinh ngày càng nghiêm trọng và trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Không chỉ vậy, việc thực hiện các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn và quản lý sử dụng kháng sinh chưa hiệu quả dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh có dấu hiệu trầm trọng hơn”, TS. Nguyễn Thị Hải Yến, đồng chủ nhiệm triển khai nhiệm vụ phân tích.

Trước thực trạng trên, việc xây dựng một chương trình nhằm tăng cường khả năng quản lý sử dụng kháng sinh, nhằm tăng cường sự an toàn và hiệu quả trong sử dụng thuốc, bắt đầu từ nhiều mảng chuyên biệt cho đến cả cộng đồng tại Việt Nam là vấn đề được nhóm nghiên cứu đang công tác tại Trung tâm Khoa học Công nghệ Dược Sài Gòn (Đại học Y Dược TP.HCM) ưu tiên hướng đến.

Báo cáo trước hội đồng tư vấn nghiệm thu nhiệm vụ, đại diện nhóm nghiên cứu khẳng định thực hiện đã tổng hợp các tiêu chí đánh giá tình hình sử dụng kháng sinh, mức độ kháng kháng sinh trên thế giới và khảo sát đánh giá các tiêu chí được quy định tại Quyết định 772/QĐ-BYT tại các bệnh viện trực thuộc Sở Y Tế TP.HCM. Sau đó, hiệu chỉnh và phân loại mức độ thực hiện của bộ tiêu chí đánh giá căn cứ theo Quyết định 772/QĐ-BYT đáp ứng với tình hình hoạt động của các bệnh viện.

“Trong Quyết định 772 và Quyết định 5631, Bộ Y tế đã đưa ra các tiêu chí đánh giá thực trạng sử dụng kháng sinh và mức độ kháng thuốc trong bệnh viện. Tuy nhiên, hướng dẫn về cách phân tích, bao gồm thu thập dữ liệu và công thức tính toán, cho các tiêu chí lại chưa được trình bày chi tiết, dẫn đến việc cho ra kết quả không chuẩn hóa ở từng cơ sở và thống nhất giữa các cơ sở y tế, gây khó khăn cho việc thực hiện, báo cáo cũng như đọc, hiểu, sử dụng báo cáo”, TS. Nguyễn Thị Hải Yến thông tin thêm.

Do đó, nhóm nghiên cứu đã hoàn thiện bộ tiêu chí, được được tổng hợp từ các tiêu chí ở Việt Nam và trên thế giới, đồng thời loại bỏ những nội dung trùng lắp, bổ sung và cập nhật dựa theo các thông tin mới nhất. Các thông tin liên quan đến bộ tiêu chí viết bằng tiếng Anh cũng được Việt hóa để phục vụ cho các nội dung nghiên cứu sau, nếu có sự xuất hiện tiêu chí mới mà bệnh viện đề xuất.

Quy trình thu thập thông tin trong tổng quan hệ thống

Để phù hợp hơn với điều kiện thực tế, nhóm nghiên cứu đã thử nghiệm bộ tiêu chí trên một số bệnh viện đại diện thuộc Sở Y tế TP.HCM, qua đó khảo sát thực trạng sử dụng kháng sinh, mức độ kháng kháng sinh và hoạt động quản lý kháng sinh tại các bệnh viện này. Các bệnh viện thử nghiệm phải có giá trị sử dụng kháng sinh trong tổng tiền thuốc từ 20% trở lên (gọi là bệnh viện pilot).

Đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, kết quả phân tích trong giai đoạn tháng 1/2022 đến tháng 11/2022 tại Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới và Bệnh viện Chấn thương Chỉnh hình, tổng số ca xuất viện là 57.557 ca với 36.512 ca có sử dụng kháng sinh và 23.437 ca (40,72%) đã thỏa mãn các tiêu chí được sử dụng để phân tích, đánh giá.

Từ kết quả phân tích và các phản hồi của bệnh viện trong quá trình nghiên cứu pilot, nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh các thông tin trên bộ tiêu chí nhằm phù hợp hơn điều kiện thực tế, đánh giá được khả năng triển khai trước khi khảo sát trên quy mô lớn.

 “Bộ tiêu chí phản ánh được đầy đủ, toàn diện tình tình sử dụng kháng sinh và mức độ kháng kháng sinh, hỗ trợ trong việc ra quyết định can thiệp tại bệnh viện và phù hợp với tài nguyên của từng bệnh viện”, TS. Nguyễn Thị Hải Yến khẳng định.

Mô hình của bộ tiêu chí tổng hợp

Dựa trên kết quả quá trình nghiên cứu, nhóm thực hiện cũng tiếp tục triển khai xây dựng bộ tài liệu hướng dẫn và mẫu báo cáo của bộ tiêu chí phù hợp với góc độ của cơ quan quản lý và bệnh viện.

Theo lời TS. Nguyễn Thị Hải Yến, tài liệu hướng dẫn và mẫu báo cáo của bộ tiêu chí được hình thành và đưa vào sử dụng tại các bệnh viện trên địa bàn TP.HCM giúp cho công tác quản lý sử dụng kháng sinh được thực hiện dễ dàng, chuẩn hóa và thống nhất ở từng bệnh viện cũng như tạo sự thuận tiện trong việc đọc, hiểu, phân tích báo cáo.

Ngoài ra, trong nhiệm vụ, nhóm nghiên cứu cũng xây dựng hoàn chỉnh phần mềm hỗ trợ phân tích bộ tiêu chí đánh giá cho công tác quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện tại địa chỉ http://quanlykhangsinh.vn

Giao diện trang web quanlykhangsinh.vn

Cụ thể, phần mềm hướng tới việc cung cấp một công cụ nhằm giúp bệnh viện có được các chỉ số về hiệu quả của chương trình Quản lý sử dụng kháng sinh - đối với sử dụng kháng sinh trong điều trị, được thống kê theo thời gian thực; kết quả chi tiết của điều trị kháng sinh như: Số ca dùng kháng sinh, Số ca dùng kháng sinh điều trị, % số ca mắc có số đợt nhiễm khuẩn > 1 đợt, % số ca cải thiện khi xuất viện, LOS, LOT, DOT, COT, chi phí sử dụng kháng sinh...

Chức năng thiết lập thông số cho một đợt nhiễm khuẩn

Đại diện nhóm triển khai nhiệm vụ cho biết, phần mềm có chức năng quản lý danh mục bệnh viện, danh mục dược bệnh viện, danh mục hoạt chất kháng sinh, hỗ trợ tra cứu kết quả phân tích chỉ số quản lý sử dụng kháng sinh, thể hiện kết quả các chỉ số quản lý kháng sinh, tra cứu thông tin liên quan đến các mẫu báo cáo quản lý sử dụng kháng sinh, xử lý các tính toán và phân tích biểu đồ, báo cáo đặc thù dựa trên dữ liệu có sẵn…

Giao diện tra cứu danh mục kháng sinh dùng chung

Thống kê chi phí điều trị kháng sinh cho từng bệnh nhân

Thống kê chi phí điều trị kháng sinh theo khoa

Theo đó, tại địa chỉ http://quanlykhangsinh.vn, bệnh viện nhập dữ liệu theo tập tin (file) chuẩn, rồi phần mềm sẽ xử lý và trả về kết quả thống kê các chỉ số sử dụng kháng sinh (theo tùy chọn file báo cáo và đồ thị).

Bộ công cụ import dữ liệu

Trường hợp bệnh viện không muốn tiết lộ dữ liệu bệnh nhân/điều trị cho bên thứ 3 thì có thể sử dụng module offline của phần mềm để nhận kết quả thống kê. Cơ quan quản lý có thể tổng hợp thu nhận kết quả thống kê từ nhiều bệnh viện để tạo báo cáo chung về tình hình quản lý sử dụng kháng sinh.

Bộ công cụ Module offline của phần mềm

Nhóm nghiên cứu cũng đã thực hiện đánh giá mức độ chấp nhận của phần mềm đối với 60 đối tượng hoạt động trong công tác quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện theo từng cấp bậc gồm Trưởng/Phó khoa, chuyên viên, cho đến các nhân viên khác.

Kết quả cho thấy, hầu hết đối tượng tham gia thử nghiệm đều đánh giá cao các tính năng được xây dựng trong phần mềm với thang điểm tổng quát cho các tiêu chí gồm: tổng quan hệ thống, tính năng đăng tải dữ liệu và xem thông tin, tính năng phân tích và trình bày kết quả đạt mức 8/9 điểm (thang điểm Likert 9).

Bên cạnh đó, phần mềm cũng được đánh giá có tính thống nhất về chức năng, tính năng kỹ thuật trong xây dựng hệ thống thông tin điện tử phục vụ cho việc thu thập, phân tích, báo cáo các tiêu chí của bộ tiêu chí đánh giá việc quản lý sử dụng kháng sinh.

Từ kết quả này, đại diện nhóm triển khai nhiệm vụ nhấn mạnh rằng kết quả nghiên cứu có thể hỗ trợ các bệnh viện, đánh giá phần nào thực trạng sử dụng kháng sinh tại cơ sở; Đánh giá hiệu quả các can thiệp của chương trình Quản lý kháng sinh; Nâng cao chất lượng điều trị kháng sinh...

Theo lời TS. Nguyễn Thị Hải Yến, phiên bản đầu tiên của phần mềm đã được nhóm nghiên cứu giới thiệu tại Hội thảo Quản lý Dược tại Sở Y tế, Hội Nghị Truyền nhiễm tại Vũng Tàu và Ban giám đốc/Nhóm quản lý kháng sinh của các bệnh viện đề nghị thực hiện pha pilot.

Được biết, phần mềm phiên bản điều chỉnh lần hai đã được giới thiệu tại Hội nghị Dược sĩ bệnh viện mở rộng được tổ chức tại Đà Nẵng.

Tựu trung, kết quả của nhiệm vụ "Nâng cao hoạt động quản lý sử dụng kháng sinh của Sở Y tế TP.HCM thông qua việc thiết lập hệ thống quản lý sử dụng kháng sinh tại bệnh viện" do Trung tâm Khoa học Công nghệ Dược Sài Gòn (Đại học Y Dược TP.HCM) chủ trì thực hiện đã mang đến ý nghĩa lớn về tính khả thi trong triển khai các nghiên cứu tương tự và là cơ sở ban đầu để tiến hành mở rộng các nghiên cứu tương tự trong lĩnh vực y học; đồng thời cũng qua đó cổ vũ, thúc đẩy vai trò của ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào các khâu quản lý thăm khám, điều trị của các bệnh viện nói riêng và toàn ngành y tế nói chung.