Người tiêu dùng luôn mong muốn được sử dụng thực phẩm an toàn và đủ dinh dưỡng. Họ cũng mong muốn tất cả những bên tham gia trong chuỗi cung ứng có các biện pháp thực hành hiệu quả để cho phép định danh, định vị và thu hồi nhanh chóng các lô thực phẩm khi nghi ngờ hoặc xác nhận có vấn đề. Do đó, ngày nay hoạt động truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa với việc định danh sản phẩm nhanh hơn và chính xác hơn đã đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát, xác định và quản lý thông tin về chất lượng và an toàn của sản phẩm, hàng hóa, được các bên tham gia trong chuỗi cung ứng rau quả tươi quan tâm áp dụng. Tuy nhiên, để đảm bảo việc truy xuất nguồn gốc chuỗi cung ứng rau quả tươi được minh bạch thì các bên tham gia chuỗi cung ứng rau quả tươi khi thực hiện truy xuất nguồn gốc nên áp dụng theo các hướng dẫn, yêu cầu tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12827:2023 Truy xuất nguồn gốc – Yêu cầu đối với chuỗi cung ứng rau quả tươi được Bộ Khoa học và Công nghệ công bố theo Quyết định số 2149/QĐ-BKHCN ngày 25 tháng 9 năm 2023 (Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12827:2023 thay thế TCVN 12827:2019 Truy xuất nguồn gốc – Yêu cầu đối với chuỗi cung ứng rau quả tươi).
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12827:2023 đưa ra các yêu cầu đối với chuỗi cung ứng rau quả tươi để đảm bảo khả năng truy xuất nguồn gốc và mô hình chuỗi cung ứng rau quả tươi nêu trong tiêu chuẩn này là mô hình ứng dụng hệ thống GS1 để truy xuất nguồn gốc sản phẩm.
Về nguyên tắc truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung ứng rau quả tươi, tiêu chuẩn quốc gia TCVN 12827:2023 đưa ra các hướng dẫn như sau:
- Cơ sở sản xuất, kinh doanh trong chuỗi cung ứng rau quả tươi phải đáp ứng các yêu cầu chung quy định trong TCVN 12850:2019 Truy xuất nguồn gốc – Yêu cầu chung đối với hệ thống truy xuất nguồn gốc (gọi tắt TCVN 12850).
- Tất cả vật phẩm có thể truy xuất nguồn gốc phải được định danh theo 4.3 của TCVN 12850 và thông tin này được chia sẻ cho tất cả các đối tác chịu ảnh hưởng trong chuỗi cung ứng.
- Việc định danh các sản phẩm để truy xuất nguồn gốc ít nhất cần: ấn định một GTIN đơn nhất; ấn định mã số lô/mẻ (hoặc số xê-ri). Khi một sản phẩm được định hình lại và/hoặc bao gói lại, sản phẩm mới phải được ấn định một mã định danh sản phẩm đơn nhất mới (ví dụ: GTIN + số lô/mẻ khi phối trộn). Cần duy trì mối liên kết giữa sản phẩm mới và đầu vào ban đầu của nó. Khi một đơn vị logistic được định hình lại, đơn vị logistic mới phải được ấn định một mã định danh đơn nhất mới (SSCC mới). Cần duy trì mối liên kết giữa đơn vị logistic mới và đầu vào ban đầu của nó.
- Tất cả các bên tham gia trong chuỗi cung ứng phải kết nối có hệ thống dòng sản phẩm với dòng thông tin về sản phẩm. Mã định danh vật phẩm có thể truy xuất nguồn gốc phải được truyền đạt trên các tài liệu thương mại có liên quan.
- Mỗi đối tác truy xuất nguồn gốc (cơ sở sản xuất, kinh doanh) phải có khả năng định danh nguồn trực tiếp (nhà cung cấp) và bên tiếp nhận trực tiếp (khách hàng) của các vật phẩm có thể truy xuất nguồn gốc. Đây là nguyên tắc “một bước trước - một bước sau”. Điều này yêu cầu các đối tác trong chuỗi cung ứng thu thập, ghi lại/lưu giữ và chia sẻ những phần thông tin tối thiểu để truy xuất nguồn gốc.
- Tất cả các bên trong chuỗi cung ứng cần thực hiện truy xuất nguồn gốc nội bộ và truy xuất nguồn gốc bên ngoài (việc truy xuất nguồn gốc nội bộ phải đảm bảo duy trì được mối liên kết cần thiết giữa đầu vào và đầu ra).
- Mọi tài sản (ví dụ: pa-let có thể quay vòng) cần truy xuất ngược hoặc truy xuất xuôi phải được định danh đơn nhất.
- Nhãn thể hiện mã định danh vật phẩm có thể truy xuất nguồn gốc phải ở trên bao gói cho đến khi thương phẩm đó được tiêu dùng hoặc tiêu hủy (bởi đối tác thương mại tiếp theo). Nguyên tắc này áp dụng khi vật phẩm có thể truy xuất nguồn gốc là một phần của hệ thống phân cấp đóng gói lớn hơn.
Về dữ liệu truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn này đưa ra các yêu cầu cụ thể đối với mỗi khâu/các bên tham gia trong chuỗi cung ứng rau quả tươi như: Yêu cầu về dữ liệu truy xuất nguồn gốc đối với cơ sở trồng trọt; Yêu cầu về dữ liệu truy xuất nguồn gốc đối với cơ sở đóng gói và cơ sở đóng gói lại; Yêu cầu về dữ liệu truy xuất nguồn gốc đối với nhà phân phối và nhà bán buôn; Yêu cầu về dữ liệu truy xuất nguồn gốc đối với cơ sở bán lẻ và cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn uống. Trong đó, tiêu chuẩn chỉ ra cụ thể các dữ liệu tối thiểu cần thiết mà các bên tham gia cần thu thập, lưu giữ và chia sẻ để duy trì khả năng truy xuất nguồn gốc.
Ngoài ra, tiêu chuẩn này còn đề cập đến việc thu thập các dữ liệu nội bộ bổ sung để hỗ trợ truy xuất nguồn gốc như vật liệu nhân giống, bảo vệ thực vật và kiểm dịch thực vật, phương pháp tưới tiêu, thu hoạch rau quả tươi, xử lý sau thu hoạch, đóng gói rau quả tươi sau thu hoạch, vận chuyển rau quả tươi, tiếp nhận rau quả tươi, kiểm tra chất lượng nguyên liệu, sơ chế rau quả tươi, đóng gói rau quả tươi đã sơ chế, vận chuyển rau quả tươi đã sơ chế, thu thập thông tin đối với sản phẩm nhập khẩu, kiểm tra hải quan, thông quan hàng hóa, tiếp nhận sản phẩm sau thông quan, vận chuyển sản phẩm sau thông quan. Tuy nhiên, việc thu thập các thông tin này chỉ mang tính khuyến nghị, không bắt buộc để thực hiện truy xuất nguồn gốc.
Lý Cún Mùi