Khoa học – công nghệ lan tỏa sức sống mới cho TP.HCM trong kỷ nguyên tri thức

Những ngày đầu tháng 10/2025, trong không khí thi đua sôi nổi chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030, hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên địa bàn Thành phố ghi nhận nhiều dấu ấn nổi bật, tiêu biểu là Triển lãm “Sản phẩm Công nghệ Chiến lược Quốc gia tại TP.HCM” – sự kiện khẳng định bước tiến mạnh mẽ của Thành phố trong hành trình xây dựng nền kinh tế tri thức. Qua đó, bức tranh khoa học – công nghệ TP.HCM hiện lên với nhiều gam màu mới, phản ánh sự chuyển mình từ hoạch định chính sách đến hành động thực tiễn, trong đó Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM giữ vai trò “nhạc trưởng” điều phối nhịp phát triển giữa chính quyền, doanh nghiệp, trường viện và cộng đồng khởi nghiệp – hình thành nền tảng cho một đô thị sáng tạo và bền vững.

Không gian Triển lãm “Sản phẩm Công nghệ Chiến lược Quốc gia tại TP.HCM”.

Liên kết vùng – mở rộng không gian hợp tác tri thức

Hướng đến mục tiêu phát triển vùng động lực phía Nam, TP.HCM chủ động thúc đẩy hợp tác liên kết tri thức thông qua các chương trình quy mô khu vực. Nổi bật là Diễn đàn Asia Connect 2025, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM đang phối hợp với Trường Tài năng UEH.ISB chuẩn bị tổ chức cuối năm nay. Dù chưa diễn ra, Diễn đàn đã thu hút sự quan tâm lớn của giới chuyên gia, báo chí và cộng đồng khởi nghiệp, với hàng nghìn lượt tiếp cận thông tin trực tuyến ngay từ giai đoạn chuẩn bị. Sự kiện được xem là mô hình hợp tác vùng kiểu mới, nơi các địa phương cùng chia sẻ kinh nghiệm triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị – thúc đẩy chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo trong khu vực tư nhân, gắn phát triển kinh tế với tri thức số.

Việc TP.HCM đóng vai trò đồng chủ trì một diễn đàn học thuật tầm khu vực cho thấy tầm nhìn kiến tạo – biến đổi mới sáng tạo thành chất kết dính vùng, góp phần hình thành mạng lưới hợp tác tri thức bền vững giữa các địa phương phía Nam.

Hạ tầng đổi mới sáng tạo – từ hỗ trợ đến kiến tạo hệ sinh thái

Cùng với định hướng liên kết vùng, TP.HCM đang từng bước hoàn thiện hạ tầng đổi mới sáng tạo, hướng tới một hệ sinh thái vận hành tự chủ và tương tác hiệu quả. 

Tại hội thảo ngày 2/10, Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM (SIHUB) giới thiệu nền tảng H.OIP (HCMC Open Innovation Platform) – hệ thống số hóa toàn bộ quy trình kết nối giữa doanh nghiệp, viện trường và cơ quan quản lý. H.OIP không chỉ là công cụ quản lý mà còn được xem như “hệ điều hành mở” cho đổi mới sáng tạo, tạo nên không gian hợp tác minh bạch, tối ưu hóa nguồn lực và mở rộng cơ hội kết nối giữa khu vực công – tư. 

ThS. Nguyễn Minh Hiếu - Phó Trưởng phòng Kiểm tra Pháp chế, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, nguyên Phó Giám đốc SIHUB, giới thiệu nền tảng H.OIP (HCMC Open Innovation Platform).

Cũng trong tiến trình đó, buổi làm việc giữa SIHUB và Đại học Công nghệ Nanyang (NTU – Singapore) mở ra hướng hợp tác mới trong lĩnh vực ươm tạo và tăng tốc khởi nghiệp. Hai bên thống nhất triển khai chương trình huấn luyện ba giai đoạn – tiền ươm tạo, ươm tạo và tăng tốc – hướng đến các lĩnh vực công nghệ mũi nhọn đang thu hút mạnh mẽ nguồn vốn đầu tư toàn cầu như trí tuệ nhân tạo (AI), công nghiệp văn hóa (Innoculture), công nghệ giáo dục (EdTech), công nghệ tài chính (FinTech), logistics, y tế số (HealthTech), phát triển bền vững (ESG) và đổi mới sáng tạo trong khu vực công (Gov.Star).

SIHUB và NTU Singapore chụp hình lưu niệm (Nguồn ảnh: hoip.vn).

Không chỉ mở rộng cơ hội quốc tế cho startup Việt Nam, sự hợp tác này còn thể hiện bước trưởng thành của SIHUB trong việc chuyển vai trò từ đơn vị hỗ trợ sang đối tác đồng kiến tạo tri thức.

Khoa học ứng dụng – thước đo năng lực đổi mới của đô thị công nghiệp

Trong tháng 10, hàng loạt kết quả nghiên cứu ứng dụng được nghiệm thu thành công tiếp tục minh chứng năng lực gắn kết giữa khoa học và sản xuất – yếu tố cốt lõi để hình thành một đô thị công nghiệp đổi mới sáng tạo.

Điển hình, Công ty TNHH Cơ khí Duy Khanh hoàn thành đề tài “Nghiên cứu ứng dụng công nghệ dập ép bột kim loại và thiêu kết để sản xuất chi tiết máy chính xác”. Việc làm chủ công nghệ thiêu kết – vốn chỉ phổ biến tại các nền công nghiệp tiên tiến – giúp doanh nghiệp sản xuất thành công 60 mẫu chi tiết máy đạt chuẩn quốc tế. Từ đó, doanh nghiệp vừa tự chủ công nghệ, vừa mở rộng năng lực tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần khẳng định vị thế của ngành cơ khí chính xác Việt Nam trong kỷ nguyên sản xuất thông minh.

Trong lĩnh vực y tế, Bệnh viện Nhân dân 115 đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) RAPID trong chẩn đoán đột quỵ, mở rộng “cửa sổ vàng” điều trị từ 6 lên 24 giờ. Kết quả thử nghiệm trên hơn 200 bệnh nhân với tỷ lệ phục hồi tốt gần 50% cho thấy tiềm năng lớn của việc ứng dụng AI vào y học lâm sàng – nơi công nghệ trực tiếp phục vụ sự sống con người.

Những kết quả này minh chứng cho định hướng phát triển đúng đắn của Thành phố: khoa học không chỉ để nghiên cứu, mà để phục vụ, để nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng sống của người dân. 

Triển lãm “Sản phẩm Công nghệ Chiến lược quốc gia” – tuyên ngôn của Thành phố sáng tạo

Trong không khí hướng về Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I (nhiệm kỳ 2025–2030), Triển lãm “Sản phẩm Công nghệ Chiến lược Quốc gia tại TP.HCM” do Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức đã tạo dấu ấn đặc biệt trong chuỗi sự kiện chào mừng Đại hội.

Triển lãm giới thiệu hơn 650 sản phẩm, giải pháp công nghệ tiêu biểu trong các lĩnh vực AI, vật liệu mới, năng lượng tái tạo, đô thị thông minh, sản xuất xanh…, thu hút đông đảo lượt khách tham quan trực tiếp và hàng nghìn lượt tiếp cận trên các nền tảng truyền thông. 

Ngoài việc trưng bày sản phẩm, Triển lãm còn khắc họa hành trình phát triển khoa học – công nghệ của TP.HCM, nơi chính sách đã đi vào thực tiễn, chuyển hóa thành sản phẩm cụ thể phục vụ đời sống. Diễn ra đúng thời điểm quan trọng của Đại hội, sự kiện mang ý nghĩa biểu tượng – một tuyên ngôn về bản sắc sáng tạo của Thành phố, khẳng định định hướng phát triển dựa trên tri thức và công nghệ là lựa chọn chiến lược, bền vững và mang bản sắc riêng của TP.HCM. 

Hàng loạt công nghệ được trưng bày tại Triển lãm “Sản phẩm Công nghệ Chiến lược Quốc gia tại TP.HCM”.

Huy động trí thức – đổi mới trong kiến tạo chính sách khoa học

Đề tài “Xây dựng cơ chế huy động chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia tư vấn, phản biện chính sách cho TP.HCM” đánh dấu bước chuyển quan trọng: từ “thu hút” sang “huy động” – từ việc mời góp ý sang việc đặt hàng phản biện.

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, cơ chế hiện hành còn nhiều rào cản, đặc biệt về thù lao, thủ tục hành chính và thiếu cơ sở dữ liệu chuyên gia tập trung. Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu đề xuất ba giải pháp trọng tâm: cải tổ cơ chế tài chính với mức chi phù hợp với giá trị chất xám; xây dựng nền tảng số kết nối chuyên gia và cơ sở dữ liệu mở; minh bạch hóa quy trình huy động – phản hồi ý kiến chuyên gia, đồng thời bổ sung hình thức tôn vinh, khen thưởng định kỳ. Những đề xuất này mở ra hướng đi mới, đưa tri thức trở thành lực lượng cấu thành trong quá trình hoạch định chính sách.

Cách tiếp cận này giúp Thành phố chủ động khai thác trí tuệ của đội ngũ chuyên gia trong và ngoài nước, hình thành mô hình quản trị tri thức hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị thông minh.

Phổ cập tri thức số – lan tỏa tinh thần “bình dân học vụ thời đại mới”

Phong trào “Bình dân học vụ số” đang được triển khai mạnh mẽ trên toàn Thành phố, với mục tiêu đến hết năm 2025 có 80% người trưởng thành đạt kỹ năng số cơ bản.

Các nền tảng như MOOCs “Bình dân học vụ số” và ứng dụng “Công dân số TP.HCM” hỗ trợ người dân học kỹ năng số, nâng cao nhận thức bảo mật, sử dụng hiệu quả dịch vụ công trực tuyến, hướng đến một cộng đồng công dân số toàn diện.

Ở cấp cơ sở, “Tổ công nghệ số cộng đồng” đóng vai trò cầu nối, đưa công nghệ đến từng hộ dân, từng khu phố, từng tổ dân cư. Cách làm này biến chuyển đổi số từ nhiệm vụ hành chính thành phong trào xã hội mang tính tự giác, củng cố nền tảng công dân số trong đời sống đô thị hiện đại.

Các bài viết, hình ảnh và clip ngắn về những hoạt động này trên các website truyền thông KH&CN Thành phố ghi nhận hàng nghìn lượt xem và chia sẻ – cho thấy sức lan tỏa tích cực của phong trào.

Tập huấn “Bình dân học vụ số” cho Tổ công nghệ số cộng đồng tại trụ sở UBND phường Đông Hưng Thuận ngày 10/10/2025.

Nuôi dưỡng thế hệ sáng tạo – đầu tư cho tương lai dài hạn

Cuộc thi AI Hackathon 2025 – Kiến tạo cuộc sống số, do Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phối hợp với Công ty Cổ phần Giáo dục KDI (KDI Education) tổ chức, tạo cơ hội cho học sinh phổ thông trải nghiệm công nghệ robot, lập trình, cảm biến và trí tuệ nhân tạo. 

Các đội thi tranh tài tại Vòng Chung kết AI Hackathon 2024 (minh họa).

Theo ông Nguyễn Việt Trung – Phó Tổng Giám đốc KDI Education, AI Hackathon 2025 là hành trình giúp học sinh Việt Nam tự tin làm chủ công nghệ và hiện thực hóa ý tưởng phục vụ cộng đồng. Đây là năm thứ ba liên tiếp cuộc thi được tổ chức, khẳng định vai trò của TP.HCM như trung tâm giáo dục STEM và đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước.

Thông qua đó, Thành phố đang ươm mầm nguồn nhân lực sáng tạo từ sớm, gắn giáo dục với thực tiễn đổi mới sáng tạo – bước đi có tính chiến lược trong quá trình phát triển dài hạn.

Từ chính sách đến hành động – định hình rõ nét hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Nhìn tổng thể, chuỗi hoạt động của Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM đến thời điểm này cho thấy sự vận hành đồng bộ giữa chính sách, công nghệ và con người.

Từ hợp tác vùng, Triển lãm công nghệ, nghiên cứu ứng dụng, huy động trí thức, đến phổ cập kỹ năng số và ươm mầm thế hệ trẻ – tất cả đều hướng về một mục tiêu chung: xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thống nhất, vừa có chiều sâu học thuật, vừa có sức lan tỏa xã hội.

Trên nền tảng đó, TP.HCM đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn trở thành trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á, nơi khoa học không chỉ phục vụ phát triển, mà còn trở thành bản sắc của một đô thị tri thức trong kỷ nguyên mới. 

Minh Nhã (CESTI)