Tái định vị Sàn giao dịch công nghệ TP.HCM giai đoạn mới: Cấu trúc lại nền tảng kết nối tri thức - công nghệ - thị trường

Giữa làn sóng chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo mạnh mẽ, TP.HCM đang tái định vị Sàn giao dịch công nghệ như một nền tảng hạ tầng chiến lược của quốc gia. Hội thảo “Phát triển Sàn giao dịch công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn mới - động lực cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” do Sở Khoa học và Công nghệ tổ chức sáng 30/5 mở ra diễn đàn chuyên sâu, nơi các chuyên gia cùng hiến kế để nâng tầm Sàn giao dịch trở thành điểm hội tụ tri thức - công nghệ - thị trường, góp phần tạo động lực tăng trưởng trong kỷ nguyên số.

Quang cảnh hội thảo “Phát triển Sàn giao dịch công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn mới - động lực cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia” sáng ngày 30/5.

Phát biểu khai mạc hội thảo, bà Nguyễn Thị Kim Huệ - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cho biết, việc phát triển Sàn giao dịch công nghệ không chỉ là yêu cầu tất yếu từ thực tiễn mà còn là định hướng trọng tâm được nêu rõ trong Kế hoạch số 1413/KH-UBND ngày 3/3/2025 của Ủy ban Nhân dân Thành phố và Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Theo đó, Sàn giao dịch công nghệ đóng vai trò là hạ tầng chiến lược, giúp tri thức và tài sản trí tuệ được thương mại hóa hiệu quả, trở thành động lực thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Bà Huệ nhấn mạnh, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức hội thảo lần này với mong muốn lắng nghe ý kiến đóng góp, kinh nghiệm thực tế của các đơn vị, nhằm hoàn thiện mô hình phù hợp với thực tiễn, tạo ra một Sàn giao dịch thực sự vận hành theo logic thị trường, có sức hút và có khả năng lan tỏa.

Bà Nguyễn Thị Kim Huệ - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phát biểu khai mạc hội thảo.

Còn theo ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chánh Văn phòng Bộ KH&CN, Việt Nam cần vượt qua quan niệm Sàn giao dịch công nghệ chỉ là một cổng thông tin. Sàn giao dịch thực sự phải là hạ tầng thị trường - nơi kết nối hiệu quả cung cầu công nghệ, hỗ trợ giao dịch, định giá, tư vấn sở hữu trí tuệ và thương mại hóa công nghệ.

Tuy nhiên, hiện nay phần lớn các “Sàn” chỉ mới dừng ở mức chia sẻ dữ liệu, thiếu chức năng thị trường cốt lõi. Các rào cản lớn bao gồm: nhận thức chưa đầy đủ từ doanh nghiệp và cơ quan quản lý, hành lang pháp lý chưa hoàn chỉnh, năng lực hấp thụ công nghệ yếu của doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), và mô hình tổ chức thiếu tính chuyên nghiệp. Bên cạnh đó, sự phân tán manh mún - mỗi địa phương phát triển một Sàn riêng - khiến thị trường thiếu quy mô và tính liên thông.

Ông Nguyễn Mạnh Cường – Phó Chánh Văn phòng Bộ KH&CN phát biểu tại hội thảo.

Từ kinh nghiệm quốc tế, ông đề xuất mô hình Sàn giao dịch công nghệ nhiều tầng: tầng lõi quốc gia do Bộ KH&CN chủ trì, tầng chuyên đề theo lĩnh vực/vùng, và tầng viện - trường - doanh nghiệp. Mô hình này cần được vận hành theo cơ chế thị trường, ứng dụng công nghệ số, có sự tham gia của khu vực tư nhân theo hình thức PPP. Việc áp dụng cơ chế sandbox sẽ tạo không gian thử nghiệm chính sách mới, phù hợp với thực tiễn đổi mới nhanh chóng.

Qua báo cáo của Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ TP.HCM (CESTI), quá trình phát triển của Sàn giao dịch công nghệ Thành phố - từ những bước đi ban đầu chủ yếu tập trung vào các hoạt động triển lãm, giới thiệu công nghệ và kết nối giao thương, đến việc từng bước hình thành nền tảng số hóa, quản lý dữ liệu công nghệ, hỗ trợ tư vấn sở hữu trí tuệ và chuyển giao kết quả nghiên cứu - đã được khái quát một cách rõ nét. 

Tuy nhiên, hoạt động của Sàn còn gặp nhiều khó khăn như: doanh nghiệp chưa quen với khái niệm chuyển giao công nghệ; kết quả nghiên cứu chưa sẵn sàng thương mại hóa; thiếu cơ chế khuyến khích, tài chính và pháp lý rõ ràng cho Sàn; cơ sở hạ tầng dữ liệu và mạng lưới tư vấn cũng chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.

Để phát huy hiệu quả, cần hoàn thiện tư cách pháp nhân cho Sàn, nâng cấp hạ tầng công nghệ, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ trong chuyển giao và mở rộng hệ sinh thái trung gian. Mô hình vận hành nên tham khảo các Sàn giao dịch công nghệ tiên tiến như của Singapore, Thượng Hải, cùng với đó là tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn và hệ thống đánh giá công nghệ. 

Ông Võ Duy Khanh (Trưởng phòng – Phòng Giao dịch công nghệ, CESTI) báo cáo tại sự kiện.

Trên nền tảng các phân tích sâu sắc, hội thảo đã tập trung thảo luận về định hướng phát triển Sàn giao dịch công nghệ trong giai đoạn tới. Ông Phan Quốc Tuấn - Phó Trưởng phòng Quản lý Công nghệ và Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cho biết, theo định hướng từ Nghị quyết 57-NQ/TW, Sàn giao dịch công nghệ TP.HCM sẽ được phát triển thành mô hình tích hợp giữa Sàn số và Sàn trực tiếp, có đầy đủ chức năng tư vấn, định giá, đấu giá, hỗ trợ pháp lý, liên kết tài chính và kết nối quốc tế. Sàn đóng vai trò hạt nhân trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, là nơi hội tụ thông tin công nghệ, tài sản trí tuệ, chuyên gia và doanh nghiệp, góp phần rút ngắn khoảng cách từ nghiên cứu đến thị trường.

Ông Phan Quốc Tuấn - Phó Trưởng phòng Quản lý Công nghệ và Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM trao đổi tại sự kiện.

TP.HCM đang đặt mục tiêu hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động của Sàn giao dịch công nghệ; xây dựng cơ chế tự chủ tài chính, thu hút đầu tư công - tư; phát triển hệ dữ liệu công nghệ chuyên sâu; mở rộng dịch vụ và đội ngũ chuyên gia đủ năng lực về tư vấn, định giá, giám định công nghệ. Bên cạnh đó, nền tảng số sẽ được nâng cấp để liên thông dữ liệu công nghệ - sáng chế - chuyên gia - doanh nghiệp, tích hợp với cơ sở dữ liệu quốc gia và quốc tế.

Nếu một thập niên trước, các Sàn giao dịch chủ yếu vận hành trên nền tảng vật lý thì ngày nay, công nghệ số đã làm thay đổi hoàn toàn cách thức kết nối trong lĩnh vực khoa học và đổi mới sáng tạo. Việc ứng dụng các công nghệ số tiên tiến vì vậy được xác định là yêu cầu sống còn. 

Tại hội thảo, đại diện Hội Công nghệ cao TP.HCM cũng trình bày mô hình ứng dụng blockchain vào quản lý chuỗi giao dịch công nghệ trên Sàn giao dịch - một đề xuất nhận được nhiều phản hồi tích cực. Blockchain, theo lý giải, giúp đảm bảo mọi giao dịch đều có dấu vết số hóa, khó bị làm giả và cho phép xác minh nhanh chóng nguồn gốc công nghệ. 

Ông Đào Hà Trung - Chủ tịch Hội Công nghệ cao TP.HCM trình bày tham luận tại sự kiện.

Khác với cơ sở dữ liệu truyền thống, blockchain cho phép lưu trữ thông tin dưới dạng chuỗi liên kết chặt chẽ, không thể chỉnh sửa. Nhờ đó, mọi giao dịch công nghệ được ghi nhận minh bạch, giúp giảm thiểu rủi ro gian lận, làm giả và tăng cường niềm tin giữa các bên - từ nhà nghiên cứu, doanh nghiệp đến cơ quan quản lý.

Một trong những nền tảng đang được triển khai là TrustChain, do TE-FOOD International phát triển. TrustChain từng được TP.HCM ứng dụng từ năm 2018 trong truy xuất nguồn gốc thực phẩm và đến nay đã chứng minh được hiệu quả thực tiễn.

Hội Công nghệ cao TP.HCM hiện hỗ trợ miễn phí kết nối và lưu trữ dữ liệu giữa Sàn giao dịch công nghệ và nền tảng TrustChain. Việc tích hợp này không chỉ giúp doanh nghiệp và tổ chức bảo vệ bản quyền, thương hiệu tốt hơn, mà còn tạo lợi thế khi mở rộng thị trường ra quốc tế. 

Ở góc độ doanh nghiệp, đại diện là các công ty từng kết nối với Sàn giao dịch công nghệ TP.HCM  cũng chia sẻ những kinh nghiệm thực tiễn khi tham gia kết nối cung - cầu công nghệ tại đây. Các doanh nghiệp khẳng định, khi có một hạ tầng giao dịch minh bạch, thuận lợi và tin cậy, họ sẽ mạnh dạn hơn trong việc tiếp nhận công nghệ mới, hợp tác nghiên cứu và đầu tư vào các sản phẩm đổi mới sáng tạo.

Đại diện Công ty TNHH Sắc Mộc Tinh thảo luận tại sự kiện.
 

Ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chánh Văn phòng Bộ KH&CN chủ trì phiên thảo luận tại hội thảo.

Cuộc thảo luận đặt ra một vấn đề trung tâm: làm thế nào để Sàn giao dịch không chỉ là nơi mua bán công nghệ, mà trở thành hạ tầng thúc đẩy đổi mới sáng tạo toàn diện. Trọng tâm không nằm ở công nghệ hay cơ chế riêng lẻ, mà ở việc kiến tạo một hệ sinh thái có khả năng vận hành minh bạch, hiệu quả và lan tỏa.

Mô hình quản trị nhận được nhiều sự quan tâm, với xu hướng ủng hộ hợp tác công - tư nhằm kết hợp vai trò điều tiết chiến lược của Nhà nước và năng lực vận hành linh hoạt của khu vực tư nhân. Đồng thời, các ý kiến thống nhất rằng Sàn chỉ có thể phát triển bền vững khi bảo vệ hiệu quả quyền lợi người tham gia, đảm bảo chất lượng, an toàn và minh bạch.

Ở góc nhìn khác, công nghệ được xem là công cụ, không phải đích đến. Việc ứng dụng AI, dữ liệu lớn hay blockchain cần đi kèm thể chế số phù hợp và năng lực triển khai thực chất. Cùng lúc, sự tham gia của doanh nghiệp vừa và nhỏ - lực lượng chủ đạo của nền kinh tế - phải được bảo đảm thông qua hỗ trợ tiếp cận, đào tạo và kết nối thị trường. Đặc biệt, vai trò của giới chuyên gia và các tổ chức nghiên cứu được nhìn nhận như trụ cột tri thức cho quá trình thiết kế và vận hành Sàn. Đây là nguồn lực tạo nền tảng khoa học, bảo đảm chất lượng và định hướng phát triển dài hạn.

Hội thảo ngày 30/5 không chỉ đặt nền móng cho một giai đoạn phát triển mới của Sàn giao dịch công nghệ TP.HCM, mà còn khẳng định vai trò thiết yếu của hạ tầng giao dịch tri thức trong công cuộc chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo quốc gia. Khi công nghệ số trở thành xương sống của nền kinh tế hiện đại, Sàn giao dịch không thể tiếp tục tồn tại như một không gian trưng bày hay chia sẻ dữ liệu đơn lẻ, mà phải tiến hóa thành một hệ thống năng động, nơi công nghệ được định giá, được bảo vệ, được thương mại hóa và được lan tỏa.

Thành công của mô hình này sẽ phụ thuộc vào khả năng thiết lập một thể chế số minh bạch, phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước và doanh nghiệp, cùng với sự dẫn dắt của các tổ chức khoa học và chuyên gia. Chỉ khi đó, Sàn giao dịch công nghệ mới có thể đóng vai trò là thiết chế trung tâm trong kỷ nguyên số, trở thành biểu tượng cho cách TP.HCM tổ chức lại tương lai bằng đổi mới và hợp tác. 

Minh Nhã (CESTI)