TP.HCM 2025-2030: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số- Động lực chiến lược cho phát triển bứt phá

TP.HCM đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu, lấy khoa học và công nghệ làm đòn bẩy chiến lược cho phát triển nhanh, bền vững và mang bản sắc riêng của thành phố.

Quang cảnh Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030

Khơi dậy nội lực tri thức – Kiến tạo tầm cao mới

Trong bối cảnh thế giới đang bước vào kỷ nguyên của tri thức, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI), khoa học, công nghệ (KH-CN) và đổi mới sáng tạo (ĐMST) không chỉ còn là công cụ phát triển, mà đã trở thành nguồn lực sản xuất mới “năng lượng mềm” của nền kinh tế hiện đại. Đối với TP.HCM - trung tâm kinh tế, tài chính, KH-CN hàng đầu cả nước, đây không chỉ là xu hướng tất yếu, mà còn là lựa chọn chiến lược để Thành phố bứt phá, phát triển nhanh, bền vững và khẳng định vị thế tiên phong trong thời kỳ mới.

Tại phiên bế mạc Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra ngày 15/10/2025, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM (Sở KH&CN) Lâm Đình Thắng trình bày tham luận với chủ đề: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - Đột phá chiến lược của TP.HCM trong thời kỳ mới theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về Chuyển đổi số quốc gia”.

Ông Lâm Đình Thắng cho rằng, KH-CN và ĐMST chính là động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng của Thành phố, góp phần định hình mô hình phát triển mới dựa trên tri thức và sáng tạo. Ông nhấn mạnh, trong thời gian qua, TP.HCM đã đạt được nhiều kết quả mạnh mẽ, tạo nền tảng vững chắc cho chặng đường phát triển sắp tới; đóng góp của KH-CN thể hiện rõ qua chỉ số TFP, dự kiến đạt 59% vào cuối năm 2025 và tiếp tục giữ vai trò chủ đạo trong 5 năm tới.

Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM Lâm Đình Thắng trình bày tham luận tại Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030.

Phát biểu này không chỉ mang ý nghĩa như một tuyên ngôn về tư duy phát triển mới, mà còn thể hiện rõ sự chuyển dịch căn bản trong mô hình tăng trưởng của TP.HCM - từ khai thác các nguồn lực truyền thống sang lấy tri thức, dữ liệu, đổi mới sáng tạo và công nghệ cao làm động lực chủ đạo. Đây là nền tảng để Thành phố xây dựng nền kinh tế tri thức hiện đại, bền vững, có khả năng thích ứng và dẫn dắt quốc gia trong giai đoạn tới.

Từ nền tảng số đến sức bật sáng tạo

Trong vài năm trở lại đây, TP.HCM đã khẳng định vững chắc vị thế đầu tàu của nền kinh tế số Việt Nam, thể hiện qua các chỉ số tăng trưởng ấn tượng và những bước tiến bền vững trên bản đồ đổi mới sáng tạo khu vực. Ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM, cho biết kinh tế số của Thành phố hiện đóng góp 22% GRDP năm 2024 và dự kiến tăng lên 25% trong năm 2025, cũng là mức cao nhất cả nước.

Trên trường quốc tế, TP.HCM xếp hạng 2 về chỉ số chuyển đổi số và ĐMST quốc gia, hạng 110 toàn cầu, hạng 5 Đông Nam Á về hệ sinh thái ĐMST, và đặc biệt vươn lên hạng 30 thế giới trong lĩnh vực blockchain, là những con số thể hiện rõ năng lực cạnh tranh công nghệ vượt trội của Thành phố trong kỷ nguyên số.

Những thành tựu ấy đến từ một chiến lược hành động đồng bộ, thực chất, kết hợp hài hòa giữa thể chế, hạ tầng, con người và công nghệ. Chỉ trong thời gian ngắn, TP.HCM đã:

+ Cắt giảm gần 300 thủ tục hành chính, tiết kiệm hơn 1.900 ngày làm việc cho doanh nghiệp;

+ Thu hút 1,6 tỷ USD vốn FDI trong lĩnh vực KH-CN chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, chiếm 40% tổng vốn FDI toàn Thành phố;

+ Phát triển hơn 140 doanh nghiệp KH-CN, đứng thứ 2 cả nước;

+ Và dẫn đầu về hạ tầng số, thu hút nhiều trung tâm dữ liệu quy mô lớn và siêu lớn từ các tập đoàn công nghệ toàn cầu.

Các đại biểu tham dự Đại hội đại biểu Đảng bộ TP.HCM lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030

Ông Lâm Đình Thắng nhấn mạnh, TP.HCM không nói về chuyển đổi số trên giấy, mà hành động bằng những bước đi cụ thể. “Chính quyền Thành phố đang nỗ lực chuyển sang phương thức quản trị dựa trên dữ liệu, triển khai nhiều nền tảng số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong y tế, giáo dục, giao thông và an ninh trật tự,” ông cho biết.

Đây là bước chuyển căn bản từ tư duy hành chính sang tư duy điều hành dựa trên dữ liệu, từ “quản lý” sang “phục vụ”, góp phần nâng cao năng suất, giảm chi phí xã hội và củng cố niềm tin số của người dân, doanh nghiệp.

Đầu tư con người - “hạ tầng mềm” cho tương lai

Song hành với thể chế và công nghệ, TP.HCM xác định phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao chính là trụ cột của tăng trưởng bền vững.

Thành phố hiện có gần 100 cơ sở đào tạo chất lượng cao, nhiều trường đại học đã hình thành trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế, đồng thời thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới như SAP, Marvell, Qualcomm mở trung tâm R&D tại địa phương.

Hiện nay, TP.HCM là nơi tập trung hơn 55% lập trình viên của cả nước, khẳng định vị thế trung tâm nhân lực số hàng đầu Việt Nam.

Theo Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM, từ đầu năm 2025 đến nay, hơn 40.000 cán bộ, công chức và hàng trăm học sinh xuất sắc đã được tập huấn, đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI). Con số này thể hiện rõ quyết tâm của Thành phố trong việc đầu tư phát triển “hạ tầng mềm” phục vụ cho đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tư duy ấy thể hiện rõ định hướng phát triển bền vững mà TP.HCM kiên định theo đuổi, đặt con người ở vị trí trung tâm - không chỉ là người thụ hưởng của chuyển đổi số mà còn là chủ thể kiến tạo, lan tỏa tri thức và dẫn dắt sự phát triển của Thành phố trong tương lai.

Từ thách thức đến tầm nhìn 2030

Bên cạnh những thành tựu nổi bật, TP.HCM cũng thẳng thắn nhìn nhận những thách thức nội tại: cơ chế quản lý KH-CN còn thiếu linh hoạt; chưa có không gian thử nghiệm (sandbox) phù hợp cho công nghệ mới; hạ tầng dữ liệu còn chưa đồng bộ; và liên kết “ba nhà” (Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp) vẫn chưa phát huy hết tiềm năng cộng hưởng.

Trước bối cảnh đó, Thành phố đã xác lập tầm nhìn chiến lược và mục tiêu cụ thể cho giai đoạn 2025-2030, trong đó nhấn mạnh:

+ TFP đóng góp ít nhất 60%, kinh tế số chiếm 30-40% GRDP.

+ TP trở thành Trung tâm Đổi mới sáng tạo đẳng cấp quốc tế vào năm 2030. Đây là nhiệm vụ do Ban chỉ đạo Trung ương về Nghị quyết 57 vừa giao cho Thành phố.

+ Hệ sinh thái Khởi nghiệp sáng tạo vào Top 100 thành phố năng động nhất toàn cầu.

+ Thành phố có ít nhất 5 trung tâm nghiên cứu đạt chuẩn quốc tế trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Ba đột phá chiến lược: Thể chế – Công nghệ – Nhân lực

Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, chính sách và thu hút đầu tư chiến lược.

TP.HCM đang từng bước kiến tạo môi trường thể chế cởi mở, năng động, linh hoạt, tạo điều kiện thuận lợi để thu hút các nhà đầu tư chiến lược trong lĩnh vực công nghệ cao. Đáng chú ý, Tập đoàn G42 (UAE) đang dự kiến đầu tư Trung tâm siêu dữ liệu AI trị giá gần 2 tỷ USD tại Thành phố, một bước ngoặt lớn mở ra cơ hội hình thành “thung lũng AI” đầu tiên của Việt Nam. Song song đó, Thành phố thí điểm mô hình hợp tác công – công, tăng cường đầu tư cho các trường đại học trọng điểm, phấn đấu Đại học Quốc gia TP.HCM lọt Top 100 châu Á vào năm 2030.

Thứ hai, phát triển công nghệ trọng điểm và hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn diện.

Thành phố ưu tiên phát triển AI, điện toán đám mây, chip bán dẫn, robot, blockchain và y-sinh, đồng thời thành lập Quỹ hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo, thu hút đầu tư mạo hiểm, thúc đẩy chuyển giao công nghệ và kết nối mạng lưới chuyên gia toàn cầu - hướng tới hình thành chuỗi giá trị sáng tạo liên kết giữa nghiên cứu, ứng dụng và thị trường.

Thứ ba, phát triển quản trị số và nguồn nhân lực số chất lượng cao.

TP.HCM đẩy mạnh xây dựng nền tảng dữ liệu dùng chung, hoàn thiện mô hình chính quyền số, đồng thời mở rộng mô hình “bốn nhà” (Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp - Quỹ đầu tư, Ngân hàng) nhằm tạo nên hệ sinh thái tri thức - tài chính - công nghệ - con người khép kín, linh hoạt và tương hỗ.

Giữ lửa đổi mới – Kiến tạo tương lai

KH-CN và ĐMST ngày nay không chỉ là công cụ phát triển, mà đã trở thành văn hóa phát triển – bản sắc cốt lõi của một thành phố tiên phong. TP.HCM không chỉ ứng dụng công nghệ, mà còn sáng tạo ra công nghệ; không chỉ tiếp nhận tri thức, mà còn lan tỏa tri thức, hướng tới một đô thị thông minh, nhân văn và phát triển bền vững.

Phát biểu về định hướng này, Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM Lâm Đình Thắng khẳng định: “Với quyết tâm chính trị, sự đồng hành của doanh nghiệp và sự tham gia của nguồn nhân lực, chúng tôi tin rằng TP.HCM sẽ thực hiện thành công các giải pháp đột phá, trở thành trung tâm KH-CN và ĐMST đẳng cấp quốc tế như mục tiêu chiến lược mà Ban Chỉ đạo Trung ương về Nghị quyết 57 đã giao”.

TP.HCM hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo và đô thị thông minh mang tầm khu vực vào năm 2030. Ảnh minh hoạ

Với tinh thần “Đổi mới - Sáng tạo - Hành động - Phát triển”, ngành KH-CN TP.HCM tiếp tục giữ vai trò tiên phong trong kiến tạo chính sách, dẫn dắt chuyển đổi số và lan tỏa tri thức, góp phần định hình tương lai của một TP.HCM năng động, sáng tạo, nhân văn và mang tầm vóc quốc tế.

Nguyễn Tuyết - CESTI