TP.HCM thảo luận sâu về khung pháp lý và đề xuất thí điểm đô thị thông minh

Chiều 08/8/2025, Đại học Quốc gia TP.HCM (ĐHQG-HCM) phối hợp cùng Bộ Xây dựng và UBND TP.HCM tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề “Đô thị thông minh - Khung pháp lý và lộ trình triển khai”. Sự kiện nhằm tham vấn cơ sở pháp lý, chia sẻ kinh nghiệm trong nước và quốc tế, xác định lộ trình triển khai, đồng thời đề xuất thí điểm mô hình đô thị thông minh tại Khu đô thị ĐHQG-HCM.

Toàn cảnh sự kiện

Phát biểu khai mạc, PGS.TS. Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG-HCM, nhấn mạnh tọa đàm được tổ chức trong bối cảnh Nghị quyết số 57-NQ/TW đặt mục tiêu hoàn thành xây dựng đô thị thông minh (ĐTTM) tại các thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030. Tọa đàm là hoạt động nhằm thực hiện Thông báo kết luận số 30-TB/TGV ngày 13/6/2025 của Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo Trung ương, theo đó yêu cầu các bộ ngành, địa phương xây dựng, ban hành hướng dẫn quy định kỹ thuật về ĐTTM áp dụng thống nhất trên toàn quốc; đồng thời xây dựng nội dung nghị định về phát triển đô thị thông minh và rà soát, điều chỉnh chiến lược địa phương gắn với hiện đại hóa hạ tầng. Ban Chỉ đạo Trung ương đã giao Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn công nghệ mới trong lĩnh vực đô thị thông minh; các bộ, ngành liên quan xây dựng quy chuẩn cho từng lĩnh vực.

PGS.TS. Vũ Hải Quân, Giám đốc ĐHQG-HCM, phát biểu khai mạc tọa đàm

Với vai trò là trung tâm đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo lớn nhất khu vực phía Nam, ĐHQG-HCM hiện có Khu đô thị ĐHQG-HCM với quy mô 643 ha và gần 100.000 sinh viên đang học tập, khu Ký túc xá với khoảng 40.000 sinh viên nội trú, cùng những điều kiện hạ tầng đồng bộ, được định hướng trở thành khu đô thị đại học thông minh. ĐHQG-HCM không chỉ tham gia thảo luận chính sách, mà còn sẵn sàng đóng vai trò tiên phong trong mô hình thí điểm về ĐTTM. Do vậy, ĐHQG-HCM đề xuất triển khai thí điểm mô hình đô thị thông minh tại Khu đô thị ĐHQG, nhằm tận dụng quy mô lớn về sinh viên và cơ sở hạ tầng sẵn có, góp phần cụ thể hóa các chủ trương của Đảng và Nhà nước, tạo tiền đề nhân rộng ra TP.HCM và cả nước.

Ông Nguyễn Thanh Nghị, Phó Bí thư thường trực Thành ủy TP.HCM tham dự tọa đàm

Theo ông Lê Hoàng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng), các quốc gia tiên tiến đều xây dựng khung pháp lý đồng bộ và lựa chọn lĩnh vực ưu tiên khi phát triển ĐTTM. Hàn Quốc ban hành Luật Đô thị thông minh; Singapore triển khai chiến lược Smart Nation với ba trụ cột Niềm tin – Tăng trưởng – Cộng đồng; ASEAN đã thống nhất Khung đô thị thông minh ASEAN.

Tại Việt Nam, sau 7 năm triển khai Quyết định số 950/QĐ-TTg, 37 địa phương đã ban hành đề án hoặc kế hoạch phát triển ĐTTM. Tuy nhiên, vẫn tồn tại hạn chế như thiếu khung pháp lý tổng thể, thiếu tiêu chuẩn liên thông, cơ chế đặc thù, nguồn lực đầu tư và cơ chế huy động vốn xã hội hóa.

Ông Lê Hoàng Trung, Phó Cục trưởng Cục Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) trình bày tham luận tại sự kiện

Về thực tiễn triển khai tại TP.HCM, ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ cho rằng, cần xác định rõ mối quan hệ giữa chương trình chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh, từ đó thống nhất tổ chức thực hiện. Thành phố hiện đã có hạ tầng công nghệ thông tin tập trung, tích hợp định danh điện tử, triển khai các dịch vụ công trực tuyến, song vẫn đối mặt với thách thức giao thông, ngập lụt, liên thông dữ liệu và an ninh mạng.

Ông Võ Minh Thành đề xuất: hoàn thiện bộ tiêu chí “thông minh” theo từng loại hình khu vực (khu đô thị mới, trung tâm thương mại, bệnh viện…); thiết lập cơ chế liên thông dữ liệu, chia sẻ – bảo mật – khai thác dữ liệu minh bạch; triển khai thử nghiệm trên phạm vi vừa phải, ưu tiên các khu đô thị mới, đảm bảo kết quả nhanh, thiết thực trước khi nhân rộng.

Ông Võ Minh Thành, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ trình bày tham luận tại sự kiện 

Về kinh nghiệm, bài học từ Singapore và quốc tế, báo cáo tham luận của Đại học Công nghệ Nanyang (NTU, Singapore) cho thấy chiến lược “Smart Nation” tập trung vào hạ tầng số an toàn, kinh tế số và gắn kết cộng đồng. Hệ thống Lamppost-as-a-Platform, nền tảng định danh số SingPass, hệ thống thanh toán không tiền mặt và giao thông thông minh là những giải pháp đã được triển khai hiệu quả, giúp tối ưu quản lý đô thị, nâng cao chất lượng sống và đảm bảo tính bền vững.

Với báo cáo tham luận “Quy hoạch thông minh và vai trò công nghệ”, PGS.TS. Trần Minh Triết (ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQG-HCM) đề xuất TP.HCM tập trung vào ba trụ cột công nghệ cốt lõi: Digital Twins – bản sao số đô thị, tích hợp dữ liệu thời gian thực để mô phỏng và dự báo; Tích hợp BIM-GIS (nền tảng quy hoạch đồng bộ); Hệ sinh thái IoT-AI (thu thập và phân tích dữ liệu từ cảm biến, hỗ trợ quản lý giao thông, môi trường, năng lượng).

PGS.TS. Trần Minh Triết cũng đề xuất lộ trình triển khai ba giai đoạn và các giải pháp để TP.HCM trở thành đô thị thông minh hàng đầu khu vực. Lộ trình đến năm 2030, TP.HCM sẽ vào top 3 đô thị thông minh ASEAN; trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo khu vực vào năm 2035, với tổng vốn đầu tư dự kiến 2-3 tỷ USD.

Phiên thảo luận tại tọa đàm

Tại tọa đàm, nhiều báo cáo tham luận khác cũng được trình bày bởi các chuyên gia đến từ các cơ quan, tổ chức trong nước và quốc tế như tham luận của Đại học Thành phố Hong Kong (CityUHK), tham luận của Thượng tướng Nguyễn Văn Thành (Hội đồng Lý luận Trung ương) về mô hình thành phố thông minh gắn với các chỉ số an ninh, an sinh và an toàn,…

Ngoài ra, tại phiên thảo luận của sự kiện, các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp, nhà quản lý đã thảo luận và đề xuất tập trung vào ba nhóm vấn đề: cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế; kế hoạch triển khai tại TP.HCM và các địa phương; vai trò của doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu trong thúc đẩy phát triển đô thị thông minh. Các đề xuất, khuyến nghị sẽ được ban tổ chức tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền, để làm cơ sở tham mưu hoàn thiện dự thảo Nghị định về phát triển đô thị thông minh trong năm 2025.

Lam Vân (CESTI)