Việc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng khung huấn luyện cho các thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo (KNĐMST) không chỉ giải quyết “bài toán” về công cụ huấn luyện, mà còn góp phần nâng cao chỉ số năng lực khởi nghiệp – một tiêu chí quan trọng trong bảng xếp hạng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo toàn cầu.

Chiều 30/7, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức Hội đồng tư vấn nghiệm thu nhiệm vụ khoa học và công nghệ “Xây dựng Khung chương trình huấn luyện cho các thành phần trong hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo”. Đây là nhiệm vụ do ThS. Đặng Thị Luận làm chủ nhiệm, Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM chủ trì thực hiện.

Quang cảnh sự kiện. 

Là địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, TP.HCM đã thiết lập mạng lưới đa dạng chủ thể và chương trình hỗ trợ. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ về năng lực và công cụ huấn luyện đang cản trở sự phát triển toàn diện và bền vững của hệ sinh thái.

Xuất phát từ thực tiễn này, nhiệm vụ khoa học được triển khai với mục tiêu xây dựng một khung chương trình huấn luyện toàn diện, linh hoạt và phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể trong hệ sinh thái, hướng tới chuẩn hóa về kiến thức, kỹ năng và khả năng kết nối thực tiễn. 

Báo cáo tại buổi nghiệm thu, bà Đặng Thị Luận – Quyền Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM cho biết, trong suốt 7 tháng thực hiện, nhóm nghiên cứu đã tham chiếu nhiều mô hình quốc tế và khảo sát hơn 150 tổ chức, cá nhân đại diện cho các thành phần chủ chốt trong hệ sinh thái KNĐMST tại TP.HCM. Trên nền dữ liệu đó, nhóm thiết kế khung huấn luyện đặc thù cho bốn nhóm chủ thể: doanh nghiệp khởi nghiệp (startup), nhà đầu tư, cơ sở ươm tạo và cán bộ công chức.  

Sự khác biệt rõ nét trong nhu cầu và vai trò của từng nhóm đối tượng đã giúp nhóm nghiên cứu xác định đúng trọng tâm của chương trình huấn luyện: startup cần huấn luyện kỹ năng xây dựng mô hình kinh doanh và tiếp cận vốn; nhà đầu tư cần nâng cao khả năng thẩm định, định giá và quản lý danh mục; cơ sở ươm tạo gặp khó khăn trong thiết kế chương trình và kết nối nguồn lực; trong khi cán bộ công chức đang thiếu công cụ để triển khai chính sách khởi nghiệp trong bối cảnh công nghệ thay đổi nhanh chóng.

Bà Đặng Thị Luận – Quyền Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM báo cáo kết quả đề tài tại buổi nghiệm thu.

Với startup, chương trình chia thành ba giai đoạn: tiền ươm tạo, ươm tạo và tăng tốc. Mỗi giai đoạn bao gồm các học phần cụ thể, đi từ xác lập ý tưởng, xây dựng sản phẩm thử nghiệm (MVP), định vị thị trường, đến kêu gọi đầu tư và quản trị tăng trưởng. Đáng chú ý, phương pháp tiếp cận ưu tiên mô phỏng, phản biện tình huống và tương tác với cố vấn thực tế, thay vì trao đổi lý thuyết thuần túy. 
 
Đối với nhà đầu tư – đặc biệt là các nhà đầu tư “thiên thần” mới tham gia hệ sinh thái – khung huấn luyện cung cấp kiến thức nền về thẩm định startup, đánh giá rủi ro, phương thức đầu tư (SAFE, convertible notes, equity funding), cùng với kỹ năng quản lý danh mục và hỗ trợ sau đầu tư.

Khung chương trình dành cho các cơ sở ươm tạo được thiết kế theo ba cấp độ (sơ cấp, trung cấp, cao cấp), tương ứng với giai đoạn phát triển của startup. Chương trình nhấn mạnh đến mô hình tổ chức ươm tạo, thiết kế dịch vụ cho startup, đo lường hiệu quả và đặc biệt là xây dựng mạng lưới kết nối có chiều sâu trong hệ sinh thái.

Riêng với đội ngũ cán bộ công chức – lực lượng hoạch định và thực thi chính sách – chương trình tập trung vào ba trụ cột: nâng cao hiểu biết về hệ sinh thái KNĐMST, kỹ năng hỗ trợ và tổ chức hoạt động khởi nghiệp, cùng với tư duy đổi mới sáng tạo trong việc cung cấp dịch vụ công. Việc đưa nhóm đối tượng này vào chương trình huấn luyện cho thấy tầm nhìn chiến lược, khi xem chính sách như đòn bẩy lan tỏa đổi mới vào thực tiễn.

Không dừng lại ở việc huấn luyện, nhiệm vụ còn đề xuất một hệ thống chương trình kết nối song hành với các mô-đun đào tạo. Các chương trình bao gồm: hỗ trợ pitching (thuyết phục về ý tưởng, sản phẩm hoặc dự án kinh doanh), gọi vốn; thiết kế sandbox (thử nghiệm các sản phẩm, mô hình, hoặc chính sách mới trong điều kiện được kiểm soát); kết nối chuyên gia; chia sẻ dữ liệu mở trong hệ sinh thái; vận hành cộng đồng thực hành; và kết nối thị trường – doanh nghiệp.

Các chương trình này giống như một hệ thống tuần hoàn – giúp duy trì sự gắn kết liên tục giữa đào tạo, thực hành và phản hồi trong toàn hệ sinh thái. Startup không chỉ tiếp thu kiến thức, mà còn được thử nghiệm ý tưởng; nhà đầu tư không chỉ tiếp cận dự án mà còn tham gia hỗ trợ tăng trưởng; cán bộ công chức không chỉ nghiên cứu chính sách mà còn triển khai thử nghiệm trong sandbox cụ thể. 

Bên cạnh đó, các chỉ số đo lường như số thương vụ thành công, tỷ lệ chuyển hóa ý tưởng/giải pháp thử nghiệm thành hợp đồng, thời gian xử lý hồ sơ đầu tư… cũng được nhóm nghiên cứu đề xuất nhằm giám sát hiệu quả triển khai, hướng đến việc thiết lập cơ chế đánh giá tác động mang tính hệ thống.

Hội đồng góp ý cho nhóm nghiên cứu tại buổi nghiệm thu.

Tại buổi nghiệm thu, Hội đồng tư vấn đánh giá cao nỗ lực của nhóm nghiên cứu trong việc triển khai nhiệm vụ một cách bài bản, phù hợp với thực tiễn TP.HCM. Đặc biệt, nhiệm vụ được ghi nhận vì đã chuyển hóa dữ liệu khảo sát thành sản phẩm huấn luyện có thể triển khai trực tiếp, đồng thời mở đường cho các chính sách hỗ trợ dài hạn.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ hơn ranh giới giữa “huấn luyện” và “coaching”, đánh giá tác động của chương trình sau đào tạo, tăng cường các học phần mang tính thực hành cao như mô phỏng mô hình kinh doanh, quản trị sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ… Các góp ý đều được nhóm nghiên cứu nghiêm túc tiếp thu và cam kết điều chỉnh, đồng thời tiếp tục cập nhật nhằm đáp ứng tính kịp thời trong bối cảnh công nghệ và khởi nghiệp luôn biến đổi.

Đại diện Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM cho biết, thời gian tới, Trung tâm sẽ tổ chức các khóa huấn luyện theo khung đã nghiệm thu, đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu mở về chuyên gia, nhà đầu tư, vườn ươm... nhằm hỗ trợ vận hành hệ sinh thái theo hướng minh bạch, hiệu quả và đo lường được tác động.

Vượt ra khỏi phạm vi một sản phẩm nghiên cứu thuần túy, khung huấn luyện cho các thành phần trong hệ sinh thái KNĐMST được kỳ vọng trở thành “hệ điều hành” đào tạo và kết nối chung cho hệ sinh thái, tạo ra sự chia sẻ tri thức liên tục, tích hợp nguồn lực công – tư và tối ưu hóa đầu tư vào đổi mới sáng tạo – đúng như định hướng của Chiến lược quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030.

Minh Nhã (CESTI)