Ngày 21/8, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM và Hội Công nghệ Vi mạch Bán dẫn TP.HCM (HSIA) phối hợp tổ chức "Tọa đàm và Lễ công bố Liên minh về nghiên cứu và đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử".

Sự kiện không chỉ là diễn đàn kết nối "ba Nhà": Nhà nước, Nhà khoa học và Doanh nghiệp, mà còn chính thức ra mắt Liên minh Nghiên cứu và Đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử (ARTSeMi) giai đoạn 2025-2030, mở ra một chặng đường mới cho sự phát triển đột phá của ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam.

Ông Nguyễn Hữu Yên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phát biểu tại sự kiện

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Hữu Yên, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM nhấn mạnh, ngành công nghiệp bán dẫn nổi lên như một "mạch máu" của nền kinh tế toàn cầu, là nền tảng cốt lõi cho hầu hết các lĩnh vực công nghệ cao như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn và các thiết bị điện tử thông minh. Với vai trò đầu tàu kinh tế và khoa học công nghệ, việc tiên phong phát triển ngành công nghiệp bán dẫn không chỉ là cơ hội, mà còn là trách nhiệm lịch sử của TP.HCM. UBND Thành phố đã ban hành hai kế hoạch trọng điểm nhằm hiện thực hóa chiến lược này, trong đó nhấn mạnh ba trụ cột: phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hạ tầng và thu hút đầu tư, đồng thời hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và hợp tác quốc tế.

Theo kế hoạch số 1231/KH-UBND ngày 24/02/2025 của UBND TP.HCM, TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030 sẽ đào tạo ít nhất 9.000 nhân lực trình độ đại học trở lên cho ngành bán dẫn, xây dựng trung tâm R&D đạt chuẩn quốc tế, mở rộng Khu Công nghệ cao và thu hút các dự án FDI lớn. Kế hoạch số 4354/KH-UBND ngày 14/6/2025 triển khai kế hoạch hành động của Thành ủy TP.HCM về thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, TP.HCM đặt mục tiêu đến năm 2030 kinh tế số chiếm ít nhất 30% GRDP, tỷ lệ đóng góp của năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng đạt trên 55%. Phát triển công nghiệp bán dẫn được xác định là một trong những ưu tiên cốt lõi.

Ông Nguyễn Hữu Yên cho rằng, TP.HCM có nhiều thuận lợi từ sự quan tâm chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Trung ương và Thành phố, đến hệ sinh thái sẵn có với nhiều trường đại học, viện nghiên cứu, nguồn nhân lực trẻ năng động, cùng sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp thông qua HSIA và Khu Công nghệ cao (SHTP). Tuy nhiên, Thành phố vẫn đứng trước những khó khăn và thách thức như thiếu hụt về số lượng và chất lượng nguồn nhân lực; nhu cầu vốn lớn cho đầu tư hạ tầng; cần cơ chế, chính sách đột phá để thu hút nhân tài và dự án đầu tư; sự liên kết giữa Nhà nước, trường/viện và doanh nghiệp chưa thực sự chặt chẽ, hiệu quả,…

Các thành viên thực hiện nghi thức ký thỏa thuận thành lập Liên minh Nghiên cứu và Đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử TP.HCM (ARTSeMi)   

Do đó, việc thúc đẩy nghiên cứu và đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử cũng như sự ra đời của Liên minh ARTSeMi được kỳ vọng sẽ trở thành một "ngôi nhà chung". Đây sẽ là nơi để các thành viên hợp tác, chia sẻ trách nhiệm, cùng nhau thúc đẩy nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ và đặc biệt là đào tạo ra một thế hệ nhân lực vàng cho ngành công nghiệp bán dẫn của TP.HCM, ông Nguyễn Hữu Yên chia sẻ.

Ông Nguyễn Văn Hiếu, Chủ tịch Hội HSIA, phát biểu tại sự kiện

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, Chủ tịch Hội HSIA, năm 2024, tổng kim ngạch xuất khẩu của ngành điện tử Việt Nam đạt hơn 134,5 tỷ USD, đóng góp hơn 1/3 vào tổng kim ngạch xuất khẩu quốc gia. Trong 5 tháng đầu năm 2025, tổng kim ngạch xuất khẩu ngành điện tử tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ, đạt hơn 60,8 tỷ USD, tăng 39% so với cùng kỳ năm 2024.

Nếu các doanh nghiệp bán dẫn Việt Nam sớm thành công trong thiết kế, chế tạo những loại chip thông thường cho ngành công nghiệp điện tử thì đã có ngay thị trường trong nước đang rộng mở. Điều này cũng góp phần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa, gia tăng giá trị sản xuất và năng lực cạnh tranh quốc gia. Do vậy, nghiên cứu và đào tạo nhân lực bán dẫn, điện tử là một nhu cầu cấp thiết, xuất phát từ thực tế phát triển của nền kinh tế số. Liên minh ARTSeMi sẽ tập hợp các đơn vị đào tạo, nghiên cứu và sản xuất trong ngành điện tử, vi mạch bán dẫn, có khả năng đáp ứng nhiệm vụ, chương trình 2025 – 2030… Trước mắt, Liên minh tập trung hoàn thành các nhiệm vụ trong Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn của Chính phủ và TP.HCM ban hành; chương trình hành động dựa vào Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, ông Hiếu chia sẻ.

Các chuyên gia, doanh nghiệp, viện, trường trình bày tham luận tại phần tọa đàm  

Tại phần tọa đàm, ông Nguyễn Anh Thi, Trợ lý Chủ tịch Hội đồng quản lý Trung tâm Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (HCMC C4IR) nhấn mạnh thông điệp: Muốn phát triển ngành vi mạch bán dẫn thì phải có năng lực công nghệ, và để xây dựng được năng lực công nghệ thì phải hợp tác quốc tế, phải mua công nghệ và đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D).

Ông Nguyễn Anh Thi cũng chỉ ra các yếu tố để đạt được năng lực công nghệ, trong đó TP.HCM cần đầu tư mạnh mẽ vào R&D, bởi kinh nghiệm của Đài Loan cho thấy năng lực công nghệ của họ bắt nguồn từ hoạt động nghiên cứu, Malaysia cũng đầu tư rất bài bản vào R&D, với kinh phí lên đến hàng tỷ USD. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế, mua công nghệ từ bên ngoài để xây dựng năng lực công nghệ; đặc biệt, cần có thời gian và sự kiên trì, khung thời gian để thành công là từ 10 - 12 năm.

Ông Thi cho rằng, câu chuyện xây dựng năng lực và bắt kịp năng lực về công nghệ để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu là cơ hội lớn, nhưng cũng đầy thách thức trong giai đoạn hiện nay. Do đó, các liên minh bán dẫn cần thiết lập mục tiêu cụ thể, nguồn lực rõ ràng và cam kết mạnh mẽ từ phía Nhà nước.

Cũng tại phần tọa đàm, các chuyên gia, doanh nghiệp, trường/viện đã trình bày tham luận và cùng thảo luận về các chủ đề: Thách thức của công nghệ bán dẫn thế giới và hiện trạng, hướng phát triển công nghiệp bán dẫn, điện tử Việt Nam; Các khóa đào tạo ngắn hạn về công nghệ và linh kiện bán dẫn theo đặt hàng của doanh nghiệp; Một số giải pháp trong phát triển nguồn nhân lực vi mạch bán dẫn Việt Nam theo nhu cầu doanh nghiệp (giai đoạn 2025 - 2030);…

Ông Lê Trường Duy, Giám đốc Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 tại TP.HCM (HCMC C4IR) nhận định, đây là thời điểm quan trọng để Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc thành lập Liên minh ARTSeMi là một bước tiến mới, thể hiện quyết tâm đồng hành giữa nhà nước – doanh nghiệp – viện trường trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. HCMC C4IR cam kết sẽ là đối tác, đồng hành trong việc tăng cường nghiên cứu, cơ cấu lại chương trình R&D, duy trì phát triển sản phẩm quốc gia, thiết lập liên minh R&D liên ngành/liên vùng, thúc đẩy hợp tác quốc tế và phát triển các cụm công nghiệp công nghệ cao.

Ông Nguyễn Hữu Yên cho biết, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cam kết sẽ tiếp tục lắng nghe, tổng hợp các ý kiến đóng góp, và tham mưu để lãnh đạo Thành phố kịp thời ban hành những chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành công nghiệp bán dẫn.

Lam Vân (CESTI)