Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM vừa tổ chức Hội đồng tư vấn nghiệm thu nhiệm vụ khoa học và công nghệ “Xây dựng Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TP.HCM”. Nhiệm vụ do Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh (SIHUB) chủ trì thực hiện, Thạc sĩ Nguyễn Minh Hiếu là chủ nhiệm.

Toàn cảnh Hội đồng nghiệm thu

Báo cáo được xây dựng nhằm cung cấp bức tranh toàn diện, cập nhật và có căn cứ khoa học về hiện trạng, tiềm năng, điểm mạnh và điểm yếu của hệ sinh thái khởi nghiệp Thành phố. Đây là tài liệu quan trọng phục vụ công tác hoạch định chính sách, quản lý nhà nước, thu hút đầu tư, kết nối nguồn lực, đồng thời nâng cao vị thế TP.HCM trên các bảng xếp hạng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc tế.

Thạc sĩ Nguyễn Minh Hiếu báo cáo trước Hội đồng

Theo Thạc sĩ Nguyễn Minh Hiếu, nhóm nghiên cứu đã tập trung tổng hợp, phân tích và đánh giá hiện trạng hệ sinh thái khởi nghiệp theo nhiều trụ cột, bao gồm doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, nhà đầu tư, tổ chức trung gian, cơ sở giáo dục, chính sách hỗ trợ, hạ tầng, truyền thông và văn hóa khởi nghiệp. Nhóm cũng xây dựng bộ khung báo cáo và các chỉ số theo dõi định kỳ, cho phép so sánh với các đô thị trong và ngoài nước, đồng thời phù hợp với tiêu chuẩn của các tổ chức xếp hạng toàn cầu như Startup Genome, StartupBlink hay OECD.

Cùng với đó, dữ liệu định lượng và định tính liên quan đến hệ sinh thái khởi nghiệp TP.HCM đã được cập nhật và hệ thống hóa. Từ số lượng doanh nghiệp, quỹ đầu tư, thương vụ, vốn đầu tư cho đến các chính sách, nhận định chuyên gia và kết quả khảo sát đều được tích hợp. Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện các điểm nghẽn, thách thức và cơ hội, từ đó đề xuất định hướng chiến lược phát triển giai đoạn 2025 - 2030 gắn với mục tiêu của Thành phố về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Quá trình này còn tăng cường sự tham gia của các bên liên quan thông qua khảo sát, tọa đàm và đối thoại, đảm bảo báo cáo phản ánh trung thực, minh bạch và đa chiều.

Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo TP.HCM lần đầu tiên cung cấp bức tranh tổng quan dựa trên cơ sở dữ liệu toàn diện. Đây là căn cứ quan trọng để các cơ quan chức năng tham khảo khi hoạch định chính sách, đồng thời khẳng định vai trò đầu tàu đổi mới sáng tạo của Thành phố. Không chỉ dừng ở số liệu thống kê, báo cáo còn thể hiện tính khoa học và thực tiễn, góp phần định hình chiến lược phát triển phù hợp với bối cảnh mới.

Dữ liệu ban đầu cho thấy TP.HCM hiện có khoảng 1.588 doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, 67 tổ chức trung gian, 70 quỹ đầu tư và 70 viện - trường đại học tham gia hệ sinh thái. Trong đó, thương mại điện tử với 283 doanh nghiệp và công nghệ tài chính với 213 doanh nghiệp đang chiếm ưu thế, khẳng định vị thế của Thành phố là trung tâm công nghệ tài chính (Fintech) lớn nhất cả nước. Một số lĩnh vực tiềm năng khác như SaleTech, EdTech, nông nghiệp công nghệ cao và trí tuệ nhân tạo cũng bắt đầu ghi nhận sự hiện diện. Tuy nhiên, lĩnh vực tự động hóa quy trình kinh doanh lại cho thấy sự chênh lệch lớn khi tổng vốn gọi được năm 2024 đạt 84 triệu USD nhưng các doanh nghiệp tại TP.HCM chỉ thu hút khoảng 5 triệu USD.

Bên cạnh những lợi thế về quy mô thị trường, nguồn nhân lực trẻ và chính sách hỗ trợ tích cực, hệ sinh thái khởi nghiệp TP.HCM vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Tỷ lệ doanh nghiệp ở giai đoạn sơ khởi còn thấp, trong khi chỉ khoảng 31% startup thực sự tiếp cận được các nguồn lực hỗ trợ dù phần lớn đều biết đến các chính sách. Cơ sở dữ liệu cũng mới ở mức sơ bộ, cần được cập nhật liên tục để phản ánh chính xác quy mô và lĩnh vực hoạt động.

Nhóm nghiên cứu đã đề xuất lộ trình ba năm để hoàn thiện cơ sở dữ liệu và hệ thống đo lường. Năm 2025 tập trung xây dựng khung báo cáo và thu thập dữ liệu sơ bộ. Năm 2026 tiếp tục cập nhật, bổ sung dữ liệu và bắt đầu đo lường hệ sinh thái theo nhóm chỉ số trọng tâm. Đến năm 2027, bộ dữ liệu sẽ được hoàn thiện, phục vụ cho việc triển khai các hoạt động hỗ trợ hệ sinh thái dựa trên phân tích dữ liệu tích lũy.

Việc triển khai lộ trình này sẽ giúp TP.HCM xây dựng cơ sở dữ liệu chuẩn, tạo nền tảng cho việc đánh giá, hoạch định chính sách và theo dõi hiệu quả phát triển. Đây cũng là bước đột phá quan trọng trong thực hiện Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội, Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW của Trung ương, hướng tới mục tiêu đưa TP.HCM trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Theo Thạc sĩ Nguyễn Minh Hiếu, báo cáo lần này không chỉ mang ý nghĩa khoa học mà còn là công cụ chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc tế của hệ sinh thái khởi nghiệp Thành phố. Nhóm nghiên cứu đề xuất hai nhóm kiến nghị lớn. Thứ nhất là nâng cao chất lượng báo cáo thường niên về hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bao gồm việc cải thiện dữ liệu, cơ chế tài chính bền vững, năng lực phân tích và truyền thông. Thứ hai là các chính sách phát triển hệ sinh thái, từ tăng cường hạ tầng và nền tảng công nghệ, duy trì cơ chế đặc thù, thu hút nguồn lực xã hội, phát triển nhân lực chất lượng cao cho tới thúc đẩy hợp tác quốc tế.

Với vai trò đơn vị tham mưu và kết nối, SIHUB sẽ là đầu mối triển khai nhiều kiến nghị, bắt đầu bằng các chương trình thí điểm như huấn luyện khởi nghiệp quy mô nhỏ, vận hành quỹ hỗ trợ khởi nghiệp ở mức vốn hạn chế, sau đó mở rộng trên toàn Thành phố nếu đạt hiệu quả. Đồng thời, SIHUB sẽ phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành liên quan để biến các kiến nghị thành hành động cụ thể.

Đại diện Hội đồng nghiệm thu góp ý, đánh giá cho nghiên cứu và nhóm thực hiện

Báo cáo Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo lần đầu tiên của TP.HCM không chỉ khẳng định quyết tâm xây dựng môi trường đầu tư hấp dẫn, minh bạch và ổn định, mà còn góp phần đưa Thành phố trở thành điểm đến hàng đầu của các nhà đầu tư quốc tế. Đây là bước đi quan trọng để TP.HCM từng bước khẳng định vị thế trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á.

Nhật Linh - CESTI