TP.HCM là “nhà” của gần 50% công ty khởi nghiệp ở Việt Nam

Đây là phân tích của Cơ quan phát triển thương mại và đầu tư, Chính phủ Australia (Austrade) trong một báo cáo mới đây về tốc độ phát triển của khởi nghiệp tại Việt Nam. 

Với các chương trình tăng tốc, ươm tạo và không gian làm việc chung, các thành phố Việt Nam đang trở thành trung tâm đổi mới nhanh chóng - đặc biệt là Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Việt Nam một trong những nền kinh tế sáng tạo, năng động và phát triển nhanh nhất ở châu Á 

Báo cáo nêu, bối cảnh khởi nghiệp Việt Nam có thể bắt nguồn từ năm 2004, khi quỹ đầu tư mạo hiểm IDG Ventures Vietnam được thành lập, rót hơn 100 triệu USD vào thị trường. Quỹ này đã đầu tư vào hơn 40 công ty trong lĩnh vực công nghệ, truyền thông, viễn thông và tiêu dùng trên khắp Việt Nam.

Kể từ đó, kỷ nguyên khởi nghiệp đã phát triển theo ba đợt: Làn sóng đầu tiên (2004-2007); làn sóng thứ hai (2007-2010); và làn sóng thứ ba (2011 - nay). Việt Nam đã chứng kiến ​​sự tăng trưởng mạnh mẽ về số lượng các công ty khởi nghiệp trong đợt thứ ba này, tăng từ 400 năm 2012 lên gần 1.800 vào năm 2015 và 3.000 trong năm 2017.

Không gian làm việc chung của các startup nằm trong khuôn viên ĐH Bách khoa, ĐH Quốc gia TP.HCM. Ảnh: Hà Thế An.

Bối cảnh khởi nghiệp sôi động gần đây tại Việt Nam này không chỉ thúc đẩy một lớp doanh nhân địa phương mới, mà còn thu hút một số lượng lớn người nước ngoài muốn thâm nhập vào đất nước tiềm năng tăng trưởng và lực lượng lao động CNTT lành nghề.

TP.HCM là trung tâm thương mại của nền kinh tế Việt Nam và là “ngôi nhà” của gần 50% các công ty khởi nghiệp của đất nước. Theo Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM, các công ty khởi nghiệp công nghệ được chia thành các lĩnh vực sau: CNTT (41,1%), nông nghiệp ứng dụng công nghệ (20,13%), công nghệ giáo dục (16,11%), IoT (9,4%), chế biến thực phẩm (6,71%), du lịch (3,36%) và công nghệ tài chính (0,67%).

Những thách thức của hệ sinh thái startup Việt Nam

Các công ty khởi nghiệp ở Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển, tuy nhiên, cộng đồng cũng phải đối mặt với một số thách thức. Hầu hết các công ty khởi nghiệp địa phương có quy mô nhỏ, ở giai đoạn hạt giống, khả năng tạo ra bước đột phá hạn chế và cần được ươm tạo thêm. Một thách thức nổi bật hiện nay của các công ty khởi nghiệp tại Việt Nam là khả năng tiếp cận tài chính.

Năm 2016, nguồn tài chính lớn của các nhà đầu tư trong nước đến từ ba quỹ đầu tư mạo hiểm lớn: IDG Ventures Vietnam, Cyber ​​Agent và DFJ VinaCapital. Tổng cộng, họ đã đầu tư hơn 120 triệu USD tài trợ và tư vấn cho một số thương hiệu.

Tuy nhiên, thật khó để thuyết phục các nhà đầu tư địa phương chấp nhận rủi ro và đầu tư vào các công ty khởi nghiệp giai đoạn đầu. Mặc dù các công ty khởi nghiệp ở giai đoạn đầu có thể phụ thuộc rất nhiều vào nguồn tài trợ từ các nhà đầu tư thiên thần, nhưng loại nhà đầu tư này mới xuất hiện và không có nhiều tác động trong cộng đồng cho đến nay.

Một thách thức không nhỏ khác, dù Việt Nam nằm trong top ba ở Đông Nam Á về số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp, nhưng không nhiều doanh nghiệp trong số này được trang bị các kỹ năng cần thiết để phát triển mô hình kinh doanh bền vững, hoặc để phù hợp cho các dự án. Do đó, nhiều công ty khởi nghiệp địa phương khá hạn chế để kết nối với hệ sinh thái khu vực.

Tiếp đến là khả năng nghiên cứu triển khai (R&D) của các công ty khởi nghiệp cần cải thiện đáng kể về năng lực khoa học, công nghệ và đổi mới hiện nay của Việt Nam. R&D vẫn là một hoạt động ngoại vi cả trong kinh doanh và khu vực công. Khả năng đổi mới mạnh mẽ là điều cần thiết để các doanh nghiệp có vị thế tốt hơn và Chính phủ cần đầu tư nhiều hơn và hỗ trợ phát triển các năng lực công nghệ tiên tiến, bao gồm cả R&D.

Cuối cùng là Việt Nam cần thực thi nghiêm túc các quy định về sở hữu trí tuệ và Chính phủ cần nỗ lực hơn nữa để nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của vấn đề này đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp Việt Nam.