SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Hiện đại hóa bài thuốc Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên có tác dụng bảo vệ gan

27-07-2022

Từ kinh nghiệm sử dụng bài thuốc dân gian có thành phần từ dược liệu Bạch hoa xà thiệt thảo và Bán  chi liên trong điều trị hiệu quả bệnh lý về gan, nhóm nghiên cứu tại Bệnh viện Y học cổ truyền (TPHCM) đã xây dựng thành công quy trình chiết xuất, xây dựng tiêu chuẩn cơ sở dành cho cao chiết từ hai dược liệu này, đồng thời nghiên cứu xây dựng công thức và quy trình sản xuất viên nang cứng cho bài thuốc tương ứng.

Trước thực tế, tỷ lệ người bị viêm gan ngày càng gia tăng, mà cụ thể là theo số liệu của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), năm 2021 thế giới có khoảng 9,4 triệu người đang điều trị viêm gan C, tăng khoảng 10 lần so với năm 2015; đặc biệt viêm gan B và viêm gan C gây tử vong khoảng 1,1 triệu người mỗi năm. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư gan xếp thứ 4 thế giới, trung bình cứ 100.000 dân có hơn 23 người mắc bệnh; khoảng 80% ca ung thư gan bắt nguồn từ viêm gan B, 5% từ viêm gan C. 

Trong khi đó, bài thuốc có thành phần từ hai dược liệu là Bạch hoa xà thiệt thảo (Herba Hedyotis diffusae) và Bán chi liên (Herba Scutellariae Barbatae) có cơ sở dữ liệu trong Từ điển cây thuốc Việt Nam từ lâu được dân gian sử dụng, ghi nhận sự hiệu quả nhất định trong điều trị bệnh về gan. Ngoài ra, các bác sỹ tại Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM cũng đã và đang có kinh nghiệm sử dụng bài thuốc kết hợp này để điều trị hiệu quả trên rất nhiều bệnh nhân có bệnh lý về gan, như viêm gan, xơ gan. 

Vì thế, để khai thác triệt để việc phối hợp hai loại dược liệu Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên để chữa các bệnh về gan, đồng thời giúp ngành Dược Việt Nam khai thác tối đa lợi ích của hai loại cây dược liệu nói trên, nhóm Y Bác sĩ và chuyên gia tại Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM đã triển khai nhiệm vụ khoa học - công nghệ "Nghiên cứu hiện đại hóa bài thuốc Bạch hoa xà thiệt thảo  –  Bán chi liên có tác dụng bảo vệ gan".

TS Dương Hồng Tố Quyên, chủ nhiệm nhiệm vụ cho biết, sau thời gian làm việc nghiêm túc, nhóm nghiên cứu tại Bệnh viện Y học cổ truyền đã hoàn thành tất cả nội dung được đặt ra trước đó, cụ thể là: Kiểm nghiệm nguyên liệu đầu vào từ Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên; Chiết xuất, xây dựng tiêu chuẩn cơ sở cao chiết; Khảo sát liều có tác dụng bảo vệ gan của cao chiết; Nghiên cứu xây dựng công thức và bào chế viên nang cứng; Tiến hành đánh giá độc tính cấp, độc tính bán trường diễn và tác dụng bảo vệ gan của sản phẩm.

Bên cạnh đó, nhóm nghiên cứu và các đơn vị liên quan cũng đã tiến hành kiểm nghiệm, đánh giá tính an toàn và tác dụng bảo vệ gan của của sản phẩm. Kết quả kiểm nghiệm tại các cơ quan chức năng liên ngành cũng xác định viên nang cứng Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên thành phẩm đạt yêu cầu về chất lượng. Thử nghiệm tác dụng dược lý, các kết quả cũng khẳng định, viên nang thành phẩm không có độc tính cấp đường uống cũng như độc tính bán trường diễn, có tác dụng bảo vệ gan, đáp ứng các tiêu chí về dược học để có thể sử dụng rộng rãi trong khám chữa bệnh.

bhx1

Viên nang Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên được sản xuất thử nghiệm thành công tại Bệnh viện Y học cổ truyền TPHCM (Sản phẩm thử nghiệm không bán)

Chia sẻ thêm về nhiệm vụ khoa học - công nghệ vừa nhận được đánh giá "rất cao về tính hiệu quả, là sự độc đáo khi kết hợp liên hoàn giữa y học cổ truyền và y học hiện đại" từ hội đồng tư vấn nghiệm thu do Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM tổ chức hồi đầu tháng 7/2022, đại diện Bệnh viện Y học cổ truyền nhấn mạnh, bài thuốc dân gian từ Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên (theo tỷ lệ 2:1) được sử dụng dưới dạng thuốc sắc, do đó hầu hết bệnh nhân chưa quen mùi vị của dược liệu, cảm thấy khó chịu và khó tuân thủ việc uống theo liều lượng trong thời gian 2 tuần hoặc dài hơn, dẫn đến hiệu quả điều trị bị hạn chế. Vì vậy, nghiên cứu dạng bào chế hiện đại có khả năng đáp ứng tốt nhu cầu của thị trường, tiện lợi và dễ sử dụng. Một trong số đó là dạng bào chế viên nang cứng, bởi viên nang phù hợp với sản xuất sản phẩm từ cao dược liệu. Bên cạnh đó, viên nang cứng còn che giấu mùi vị khó chịu của cao chiết, thuận tiện khi sử dụng vì được phân liều thành viên, đóng gói nhỏ gọn, dễ bảo quản và vận chuyển. 

Về cơ bản, hai loại dược liệu Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên sau khi qua sơ chế sẽ được cho vào hệ thống chiết xuất và cô cao dưới áp suất giảm với điều kiện đã được tối ưu hóa. Cao Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên (cao BB) đạt chất lượng theo tiêu chuẩn cơ sở sẽ đem trộn khô, trộn ướt với tá dược phù hợp; tiến hành sấy tầng sôi tạo hạt, sửa hạt và đóng vào nang cứng bằng máy đóng nang tự động. Quy trình sản xuất được thẩm định phù hợp, có khả năng tái lặp, sản phẩm đạt chất lượng theo yêu cầu.

 

bhx4

Quy trình sản xuất viên nang cứng Bạch hoa xà thiệt thảo – Bán chi liên

Cao chiết và viên nang từ Bạch hoa xà thiệt thảoBán chi liên vẫn chứa đủ các thành phần hoạt chất chỉ điểm chính trong kiểm nghiệm chất lượng sản phẩm như asperulosid và scutellarin. Cụ thể, nhóm nghiên cứu đã đề ra tiêu chuẩn cơ sở cho cao chiết Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên, trong đó tỷ lệ asperulosid trong cao chiết phải đạt mức không dưới 0,2%, và 0,4% với scutellarin.

Nhóm nghiên cứu cũng đã hoàn thiện quy trình sản xuất viên nang cứng với cỡ lô 70.000 viên, thành phần mỗi viên nang chứa 375 gam cao chiết Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên (quy về 0% độ ẩm). 

bhx2

Máy đóng viên nang sử dụng trong quy trình sản xuất Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên

"Toàn bộ dây chuyền sản xuất từ giai đoạn chuẩn bị nguyên vật liệu cho đến đóng viên nang cứng là hoàn toàn khép kín, theo quy trình một chiều. Chất lượng nguyên liệu đầu vào đến thành phẩm được đảm bảo kiểm soát chặt chẽ", TS. Dương Hồng Tố Quyên thông tin thêm, "Quy trình sản xuất viên nang cứng mà Bệnh viện Y học cổ truyền đã và đang triển khai cho các loại thuốc cổ truyền, trong đó có bài thuốc Bạch hoa xà thiệt thảo - Bách chi liên là sản phẩm của nhiệm vụ khoa học - công nghệ nói trên, hoàn toàn tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt của ngành Dược".

bhx3

TS Dương Hồng Tố Quyên hướng dẫn các kỹ thuật viên tại Bệnh viện Y học cổ truyền thiết lập thông số khi vận hành máy trộn hạt cao tốc, là một công đoạn quan trọng của quá trình sản xuất viên nang Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên

Có thể khẳng định rằng, việc hoàn thiện các tiêu chuẩn cơ sở cho cao chiết Bạch hoa xà thiệt thảo - Bán chi liên; cũng như công thức và quy trình bào chế viên nang cứng từ bài thuốc thuốc Bạch hoa xà thiệt thảo - Bách chi liên có tác dụng bảo vệ gan đã mở ra hướng tiếp cận mới đầy tiềm năng cho sản phẩm thuốc dược liệu trong nước, từng bước khẳng định sự kết hợp hiệu quả giữa y học dân tộc với các tiến bộ khoa học kỹ thuật trong việc nâng cao hơn nữa chất lượng của các sản phẩm - dịch vụ y tế tại TP.HCM nói riêng và cả nước nói chung nhằm phụng sự xã hội, phục vụ người dân.

Chưa dừng lại ở đó, việc tạo ra sản phẩm chất lượng từ nguồn dược liệu đầu vào có nguồn gốc xác định và đạt tiêu chuẩn chất lượng của nhiệm vụ khoa học - công nghệ nói trên là phù hợp với định hướng phát triển ngành công nghiệp dược của Việt Nam, từng bước giảm chi phí điều trị cho bệnh nhân. Đặc biệt, việc sản xuất viên nang từ nguồn dược liệu dân gian cũng trực tiếp góp phần nâng cao giá trị sử dụng của dược liệu trong nước, góp phần vào định hướng phát triển vùng trồng dược liệu tại chỗ để cung cấp cho công nghiệp dược trong nước hay thậm chí xuất khẩu, từ đó tạo tiềm lực kinh tế cho người trồng dược liệu, tạo thêm việc làm và cải thiện kinh tế cho người lao động vùng nông nghiệp.

Thông tin liên hệ:

Bệnh viện Y học cổ truyền TP.HCM

Địa chỉ: 179 Nam Kỳ Khởi Nghĩa, P.Võ Thị Sáu, Q.3, TP.HCM

Số điện thoại: 0941791133 -  028 39326579 

Email: dsduongquyen@gmail.com; bvyhct179@gmail.com


Bản quyền © 2018 Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh
Thiết kế và phát triển bởi HCMGIS
Tổng số truy cập: 11537353