Đội hình chương trình Trí thức trẻ tình nguyện năm 2019 của Thành đoàn TP.HCM. Ảnh: Hà Thế An.

Chương trình Trí thức trẻ khoa học trẻ tình nguyện lần 10 năm 2019 do Thành đoàn TP.HCM tổ chức đã chính thức ra quân từ sáng ngày 24.02. Đây là hoạt động thường niên của thanh niên, các nhà khoa học trẻ trong những năm qua nhằm tập hợp lực lượng trí thức đem kiến thức khoa học, kỹ thuật và công nghệ đến với người dân.

Hoạt động này nằm trong chương trình ra quân hưởng ứng Tháng Thanh Niên do Thành đoàn TP.HCM tổ chức cùng ngày. Tại lễ ra quân, Ban tổ chức chương trình ra mắt 35 đội hình tham gia chương trình năm nay với hàng trăm trí thức trẻ tham gia.

Ngay sau lễ ra quân, các trí thức trẻ sẽ thực hiện 14 chuyên đề chuyển giao kỹ thuật, tư vấn kiến thức nông nghiệp, tâm lý xã hội cho thanh thiếu nhi và người dân có nhu cầu tại 06 quận huyện.

Chương trình trí thức trẻ sẽ thực hiện các nội dung về nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp địa phương, hỗ trợ địa phương cải cách hành chính, bảo vệ môi trường, nâng cao nếp sống văn minh đô thị, chuyến xe tri thức cho thiếu nhi. 

Theo anh Đoàn Kim Thành, Giám đốc Trung tâm phát triển khoa học và công nghệ trẻ, Thành doàn TP.HCM ngoài các lĩnh vực trên, các cơ quan, đơn vị và tổ chức có nhu cầu có thể đặt hàng cụ thể từng chuyên đề để được tư vấn và hỗ trợ. 

“Hiện nay các chương trình trí thức khoa học trẻ chủ yếu vẫn là tập huấn, tư vấn, chưa có các dự án cụ thể ứng dụng khoa học và công nghệ. Vì vậy cần có một quỹ phát triển khoa học và công nghệ về chương trình này. Chúng tôi đã đề xuất với chính quyền thành phố trích lập một nguồn kinh phí để thực hiện chương trình này”- anh Thành nói. 

Chương trình được triển khai, tổ chức từ tháng 02/2019 đến tháng 11/2019 tại TP.HCM (đặc biệt là các huyện ngoại thành) và các tỉnh thành lân cận.

Để đăng ký tham gia chương trình hoặc đăng ký để tiếp nhận tư vấn, chuyển giao kết quả nghiên cứu khoa học kỹ thuật, vui lòng liên hệ trực tiếp Trung tâm phát triển khoa học và công nghệ trẻ, số 1 Phạm Ngọc Thạch, P.Bến Nghé, Q.1, ĐT 028.38.230.780 – 0972.320.246 (đ/c Hòa Thịnh), Email: khoahoctre@gmail.com.

Đó là nhận định của TS Nguyễn Bá Thanh, Viện trưởng Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm - Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, tại buổi làm việc giữa Sở KH&CN TP.HCM với đại diện các trường, viện nhằm thúc đẩy kết nối trường, viện - nhà nước - doanh nghiệp chiều ngày 20.2.2019.

TS Thanh cho biết, bản thân Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm đã từng hợp tác nhiều doanh nghiệp trong hợp tác nghiên cứu, phát triển sản phẩm. Kinh nghiệm từ những lần hợp tác đó cho thấy một sản phẩm muốn thành công phải đi từ nhu cầu thực tế của doanh nghiệp. Tuy nhiên, đây là điều không đơn giản.

Một trong những nguyên nhân dẫn đến điều này theo TS Thanh nằm ở cách nhìn khác nhau giữa doanh nghiệp với trường, viện trong việc nghiên cứu, phát triển sản phẩm. Trong khi, doanh nghiệp quan tâm đến khả năng ứng dụng thực tế, hiệu quả kinh tế của sản phẩm nhưng những người nghiên cứu khoa học lại khó đánh giá được những yếu tố này.

Phó Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM Chu Vân Hải tiếp đại diện các trường, viện

Ngoài ra, đại diện các trường, viện cũng cho rằng việc không cởi mở, minh bạch với nhau cũng khiến cho doanh nghiệp và trường viện không tin tưởng lẫn nhau. Đặc biệt, nếu không tin tưởng năng lực của trường, viện đảm bảo tiến độ, kết quả nghiên cứu, doanh nghiệp không dám bỏ vốn đầu tư. Bởi vậy, dù nhà nước có nhiều chính sách, hoạt động thúc đẩy kết nối giữa 2 thành phần này trong thời gian qua nhưng hiệu quả vẫn rất hạn chế.

Từ những nguyên nhân trên, đại diện các trường, viện cho rằng để liên kết trở nên hiệu quả cần có những chuyên gia nắm được nhu cầu của doanh nghiệp và có khả năng đánh giá tiềm năng nghiên cứu của các đơn vị KH&CN.

Bổ sung về vấn đề này, TS Nguyễn Trí Nhân, Trưởng khoa Sinh học - Công nghệ Sinh học (ĐH Khoa học Tự nhiên TP.HCM), cho biết: “Kết quả nghiên cứu quy mô phòng thí nghiệm chưa đủ thuyết phục doanh nghiệp. Tuy nhiên, từ quy mô phòng thí nghiệm chuyển sang sản xuất quy mô lớn đòi hỏi cơ sở, trang thiết bị vượt quá khả năng của hầu hết các trường viện”. Do đó, TS Nhân đề xuất các trung tâm, phòng thí nghiệm trọng điểm được nhà nước đầu tư nên chia sẻ các dịch vụ, trang thiết bị cho các đối tác khác cùng sử dụng.

Đại diện Sở KH&CN TP.HCM, ông Phạm Văn Xu, Trưởng phòng Quản lý Khoa học - Sở KH&CN TP.HCM, cho biết những vấn đề mà đại diện các trường, viện nêu ra cũng là những nội dung mà Sở đã đang nỗ lực thực hiện. Cụ thể, Sở KH&CN TP.HCM đang ưu tiên kết nối các doanh nghiệp với các đơn vị KH&CN, ưu tiên tuyển chọn những nhiệm vụ KH&CN có tính ứng dụng thực tế cao, tạo ra những sản phẩm có thể nhanh chóng áp dụng thực tế, phục vụ các ngành công nghiệp trọng điểm.

Trong thời gian qua, Sở KH&CN TP.HCM cũng triển khai mô hình nhà nước - doanh nghiệp - trường viện cùng đồng hành nghiên cứu, phát triển sản phẩm. Theo đó, các nhiệm vụ nghiên cứu sản phẩm có từ 70% vốn đầu tư của doanh nghiệp, nhà nước sẽ đầu tư phần còn lại mà quyền sở hữu kết quả nghiên cứu vẫn thuộc về doanh nghiệp.

Hợp tác giữa Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) và công ty Cổ phần Bóng đèn Điện Quang tại ĐH Bách Khoa TP.HCM là điển hình cho mô hình hợp tác mới mà Sở KH&CN TP.HCM đang thúc đẩy

Việc phát triển, thúc đẩy các tổ chức trung gian trong thị trường công nghệ là nội dung được đặc biệt quan tâm. Bà Chu Vân Hải, Phó Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM, nói: “Trong thời gian qua, Sở đã xây dựng cơ sở dữ liệu năng lực của 135 phòng thí nghiệm có cung cấp dịch vụ cho xã hội. Trong nửa đầu năm nay, cơ sở dữ liệu này sẽ kết nối với dữ liệu Sàn Giao dịch công nghệ. Ngoài ra, cơ sở dữ liệu về chuyên gia tư vấn trong nhiều lĩnh vực cũng liên tục được cập nhật.”

Sáng 15.2, Văn phòng đại diện Viện KHSHTT tại TP.HCM đã chính thức khai trương và đi vào hoạt động. 

Đẩy mạnh hỗ trợ về sở hữu trí tuệ tại khu vực phía Nam

Văn phòng đại diện sẽ là đầu mối tiếp nhận các yêu cầu, trưng cầu giám định về sở hữu công nghiệp, định giá tài sản trí tuệ, tổ chức đào tạo về sở hữu trí tuệ và quản trị tài sản trí tuệ, cung cấp dịch vụ tư vấn, hỗ trợ về sở hữu trí tuệ và các dịch vụ thông tin sở hữu công nghiệp nhằm đáp ứng nhu cầu của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trên địa bàn Thành phố và khu vực phía Nam.

Lễ cắt băng khai trương văn phòng đại diện Viện KHSHTT tại TP.HCM

Phát biểu tại lễ khai trương, GS Hoàng Văn Phong, nguyên Bộ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch Hội đồng Chính sách KH&CN Quốc gia nhận định, TP.HCM là trung tâm kinh tế, khoa học công nghệ lớn của cả nước. Trong đó, tiềm lực trí tuệ, tài sản trí tuệ của người dân TP.HCM rất quan trọng.

"Sự ra đời của Văn phòng đại diện Viện KHSHTT tại TP.HCM sẽ góp phần vào dòng chảy trí tuệ của thành phố từ các nhà khoa học, các nhà quản lý, các doanh nghiệp", GS Hoàng Văn Phong cho hay.

Trước mắt, Viện KHSHTT sẽ đặt một trạm dữ liệu tại văn phòng đại diện để các nhà khoa học, doanh nghiệp khai thác thử nghiệm và ghi nhận ý kiến phản hồi. 

Căn cứ vào nhu cầu thực tế, Viện KHSHTT sẽ tiếp tục hoàn thiện dữ liệu này. Sau khi được hoàn thiện, cơ sở dữ liệu về SHTT này sẽ được cung cấp miễn phí trên mạng.

“Đồng thời, Viện KHSHTT cũng tiếp nhận những yêu cầu dịch vụ của khách hàng, hướng tới tạo ra sàn giao dịch cho các doanh nghiệp, nhà khoa học bán, mua các đối tượng SHTT, các dịch vụ SHTT”, ông Tạ Quang Minh, Viện trưởng Viện KHSHTT nói.

Đại diện Bộ KH&CN, Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết việc phát triển lĩnh vực SHTT tại TP.HCM là vấn đề mà Bộ KH&CN hết sức quan tâm.

"Việc phát triển Văn phòng đại diện Viện KHSHTT tại TP.HCM cũng như đại diện cục SHTT tại thành phố khẳng định sự quan tâm, ủng hộ của Bộ KH&CN để phát triển khoa học SHTT, sở hữu công nghiệp tại thành phố", Trần Văn Tùng chia sẻ.

Ông Tạ Quang Minh giới thiệu văn phòng đại diện Viện KHSHTT với Thứ trưởng Trần Văn Tùng và Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM Nguyễn Việt Dũng

Thứ trưởng Trần Văn Tùng cho biết, chúng ta đã có nền tảng quan trọng là hệ thống cơ sở dữ liệu được liên kết không chỉ trong nước, mà có sự phối hợp với các bạn nước ngoài. Đây là cơ sở quan trọng để chúng ta vận hành, triển khai, thực hiện các hoạt động.

"Tôi tin tưởng với những nền tảng như vậy trong thời gian tới, hoạt động của văn phòng sẽ đạt được những kết quả tốt đẹp, giúp các doanh nghiệp, các thành phần trong xã hội, các đối tác trong và ngoài nước cùng nhau phát triển tài sản trí tuệ của Việt Nam lên một tầm cao mới, góp phần phát triển kinh tế TP.HCM, khu vực phía Nam nói riêng và cả nước nói chung", ông Trần Văn Tùng khẳng định.

Khuyến khích phát triển tài sản trí tuệ 

Cũng tại lễ khai trương, Viện KHSHTT và Sở KH&CN TP.HCM đã trao đổi thỏa thuận hợp tác về sở hữu trí tuệ.

Theo đó, 2 bên sẽ phối hợp triển khai các hoạt động tư vấn, thông tin, đào tạo, giám định, thẩm định giá, nghiên cứu khoa học về sở hữu trí tuệ, nhằm phục vụ và hỗ trợ việc phát triển và quản trị tài sản trí tuệ của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân, cũng như hoạt động quản lý nhà nước.

Đồng thời, Viện KHSHTT và Sở KH&CN TP.HCM cũng hợp tác với một số cơ quan khác như Cục Quản lý thị trường TP.HCM, Cục Hải quan TP.HCM, Hội Sáng chế Việt Nam, Viện Quản trị tài sản trí tuệ Minh Đức... để triển khai thỏa thuận hợp tác về SHTT.

Ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở KH&CN TP.HCM và ông Tạ Quang Minh, Viện trưởng Viện KHSHTT trao đổi thỏa thuận hợp tác giữa 2 bên trong thời gian tới

Chia sẻ về mục tiêu hoạt động của văn phòng, ông Tạ Quang Minh khẳng định: “Chúng ta đã có hệ thống luật, văn bản, hướng dẫn xác lập, bảo hộ tài sản trí tuệ nhưng việc sử dụng sau khi được bảo hộ còn rất yếu. Nguyên nhân là do nhận thức về lĩnh vực này còn thiếu, có người có nhận thức lại không có kiến thức để làm."

"Bởi vậy, ngoài hỗ trợ xác lập, bảo hộ tài sản trí tuệ, chúng tôi tập trung hỗ trợ quản trị tài sản trí tuệ. Theo tôi, đăng ký bảo hộ đã quan trọng nhưng việc quản trị, phát triển sử dụng sau đăng ký còn quan trọng hơn nhiều.”, ông Tạ Quang Minh cho biết.

Chính phủ vừa ban hành Nghị định 13/2019/NĐ-CP về doanh nghiệp khoa học và công nghệ, trong đó có nhiều chính sách ưu đãi doanh nghiệp khoa học và công nghệ như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước; ưu đãi tín dụng...

Miễn, giảm nhiều loại thuế

Cụ thể, về miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp, thu nhập của doanh nghiệp khoa học và công nghệ từ hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ được hưởng ưu đãi miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp như doanh nghiệp thực hiện dự án đầu tư mới thuộc lĩnh vực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, cụ thể: được miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo.

Ảnh minh họa: Bích Liên

Doanh thu, thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ. Doanh thu, thu nhập được tạo ra từ dịch vụ có ứng dụng kết quả khoa học và công nghệ trong lĩnh vực công nghệ thông tin phải là doanh thu, thu nhập từ dịch vụ mới.

Doanh nghiệp khoa học và công nghệ không được ưu đãi miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp đối với năm tài chính không đáp ứng được điều kiện về doanh thu của sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ đạt tỷ lệ tối thiểu 30% trên tổng doanh thu của doanh nghiệp. Điều kiện, thủ tục thực hiện ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp thực hiện theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập doanh nghiệp và quản lý thuế.

Nghị định cũng quy định: Doanh nghiệp khoa học và công nghệ được miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước theo quy định của pháp luật về đất đai. Sở Khoa học và Công nghệ có trách nhiệm phối hợp với cơ quan tiếp nhận hồ sơ của người sử dụng đất theo quy định tại Điều 60 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ khi xác định diện tích đất được miễn, giảm cho mục đích khoa học và công nghệ. Thủ tục, hồ sơ đề nghị miễn, giảm tiền thuê đất, thuê mặt nước thực hiện theo quy định của pháp luật về tiền thuê đất và quản lý thuế.

Ưu đãi tín dụng

Về ưu đãi tín dụng cho doanh nghiệp khoa học và công nghệ thực hiện hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và sản xuất kinh doanh, Nghị định nêu rõ: Các dự án đầu tư sản xuất sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ của doanh nghiệp khoa học và công nghệ được vay vốn tín dụng đầu tư của Nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành.

Doanh nghiệp khoa học và công nghệ thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, ứng dụng kết quả khoa học và công nghệ, sản xuất, kinh doanh sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ được Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tài trợ, cho vay với lãi suất ưu đãi, hỗ trợ lãi suất vay và bảo lãnh để vay vốn.

Đối với doanh nghiệp khoa học và công nghệ có tài sản dùng để thế chấp theo quy định của pháp luật được Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cho vay với lãi suất ưu đãi hoặc hỗ trợ lãi suất vay tối đa 50% lãi suất vay vốn tại ngân hàng thương mại thực hiện cho vay.

Đối với doanh nghiệp khoa học và công nghệ có dự án khoa học và công nghệ khả thi được Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương cho vay với lãi suất ưu đãi hoặc bảo lãnh để vay vốn tại các ngân hàng thương mại.

Các Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm quy định quy chế cho vay, hỗ trợ lãi suất vay, bảo lãnh để vay vốn, bảo đảm thuận lợi cho các doanh nghiệp khoa học và công nghệ tiếp cận; doanh nghiệp khoa học và công nghệ đáp ứng tiêu chí hỗ trợ của Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa được Quỹ xem xét, cấp bảo lãnh tín dụng để vay vốn tại các tổ chức cho vay theo quy định của pháp luật.

Hỗ trợ hoạt động nghiên cứu, thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ

Nghị định cũng quy định cụ thể về hỗ trợ hoạt động nghiên cứu, thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ. Theo đó, doanh nghiệp khoa học và công nghệ được hưởng ưu đãi về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu đối với hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, hoạt động sản xuất kinh doanh theo quy định của pháp luật về thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu.

Doanh nghiệp khoa học và công nghệ được ưu tiên, không thu phí dịch vụ khi sử dụng máy móc, trang thiết bị tại các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, cơ sở ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu khoa học và công nghệ của Nhà nước để thực hiện các hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, ươm tạo công nghệ, sản xuất thử nghiệm sản phẩm mới, ươm tạo doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Trong trường hợp phát sinh chi phí mua nguyên vật liệu để thực hiện các hoạt động nghiên cứu, doanh nghiệp chi trả các khoản chi phí phát sinh cho các phòng thí nghiệm trọng điểm quốc gia, cơ sở ươm tạo công nghệ, ươm tạo doanh nghiệp, cơ sở nghiên cứu khoa học và công nghệ của Nhà nước.

Doanh nghiệp khoa học và công nghệ được sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp và các nguồn huy động hợp pháp khác để thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ; doanh nghiệp khoa học và công nghệ được ưu tiên tham gia các dự án hỗ trợ thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ, tài sản trí tuệ của Nhà nước. Nội dung và mức hỗ trợ cụ thể thực hiện theo quy định của Nhà nước về dự án hỗ trợ thương mại hóa kết quả khoa học và công nghệ, tài sản trí tuệ; doanh nghiệp khoa học và công nghệ được miễn lệ phí trước bạ khi đăng ký quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà theo quy định của pháp luật về lệ phí trước bạ.

Các bộ, cơ quan ngang bộ, ưu tiên xây dựng quy chuẩn kỹ thuật quốc gia cho sản phẩm hình thành từ kết quả khoa học và công nghệ của doanh nghiệp khoa học và công nghệ trong trường hợp sản phẩm thuộc danh mục sản phẩm nhóm 2 khi chưa có quy chuẩn kỹ thuật tương ứng.

Nghị định có hiệu lực thi hành từ ngày 20/3/2019.

Cung, cầu đều có nhưng thiếu kết nối

Dù còn thiếu những con số thống kê đầy đủ nhưng hầu hết các doanh nghiệp đều thừa nhận đổi mới công nghệ, nâng cao sức cạnh tranh là yếu tố sống còn trong thị trường đầy biến động hiện nay.

Theo thống kê của S&P 500 từ năm 1975 tới nay, tài sản vô hình, yếu tố công nghệ đang đóng vai trò ngày càng lớn trong giá trị của mỗi doanh nghiệp. Tỷ lệ của tài sản vô hình trong giá trị các doanh nghiệp này tăng từ 17% (năm 1975) lên tới 87% (năm 2015).

Nhận xét về vấn đề này, ông Lê Bá Quốc, Phó giám đốc Công ty CP phát triển Tân Nam Đô, cho hay: “Đổi mới công nghệ là điều này hiện nay cộng đồng doanh nghiệp rất coi trọng. Các doanh nghiệp có quy mô tương đối lớn đều tính đến việc này”.

Trong khi đó, bản thân các trường, viện cũng rất tích cực nâng cao chất lượng nghiên cứu và mong muốn đưa những kết quả nghiên cứu ra ứng dụng thực tế thông qua hợp tác với doanh nghiệp.

Số lượng đông đảo khách tham quan tại các kỳ techmart công nghệ cho thấy sự quan tâm của doanh nghiệp với đổi mới công nghệ. Ảnh chụp tại Techmart chuyên ngành "Trồng trọt, bảo quản và chế biến rau, củ, quả" tháng 5.2018

TS Nguyễn Thanh Tân, Trưởng phòng Quản lý Khoa học - Đại học Sài Gòn, chia sẻ: “Các doanh nghiệp hiện nay vẫn chủ yếu nhập khẩu công nghệ từ nước ngoài nhưng các trường viện trong nước hoàn toàn đủ khả năng nghiên cứu ra được những công nghệ này. Nếu có thị trường công nghệ hoàn chỉnh thì kết quả nghiên cứu của trường sẽ có thể dễ dàng chuyển giao được.”

Nguồn cung và cầu trong thị trường công nghệ hoàn toàn không thiếu. Tuy nhiên, trong thực tế kết quả của hoạt động này vẫn còn hạn chế. Theo ý kiến của những người trong cuộc, điểm nghẽn hiện đang nằm ở khâu trung gian kết nối giữa trường, viện với doanh nghiệp.

PGS.TS Huỳnh Thành Đạt, Giám đốc ĐH Quốc gia TP.HCM cũng thừa nhận dù hoạt động nghiên cứu tại ĐH Quốc gia TP.HCM rất tích cực nhưng phần lớn các nghiên cứu còn rời rạc, chưa thực sự có những sản phẩm KH&CN phục vụ xã hội mang tính đột phá. Đây cũng là vấn đề chung mà nhiều trường, viện, đơn vị nghiên cứu khác đang gặp phải.

“Các đề tài nghiên cứu chủ yếu tự phát từ các nhà khoa học, khó thương mại hóa kết quả nghiên cứu. Để giải quyết bài toán này, mô hình tam giác 3 nhà gồm nhà nước -nhà trường - nhà doanh nghiệp là hết sức cần thiết. Nhưng kết quả hợp tác với nhà nước, doanh nghiệp cũng chưa thực sự hiệu quả”, PGS.TS Huỳnh Thành Đạt nói.

Tháo gỡ nút thắt chuyển giao công nghệ 

Tháng 9 năm 2018, Trung tâm phát triển Công nghệ cao (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) và công ty Cổ phần Bóng đèn Điện Quang đã ký kết hợp tác triển khai nhiệm vụ khoa học và công nghệ (R&D) “Phát triển công nghệ chế tạo hệ thống chiếu sáng công cộng thông minh sử dụng LED”.

Sự hợp tác với nỗ lực hỗ trợ, kết nối từ Sở KH&CN TP.HCM này dự kiến sẽ tạo ra hệ thống chiếu sáng công cộng thông minh và đồng bộ, giúp tiết kiệm năng lượng khoảng 40%.

Lễ ký kết hợp tác giữaTrung tâm phát triển Công nghệ cao (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) và công ty Cổ phần Bóng đèn Điện Quang

Cũng trong năm qua, công ty TNHH Thế giới Gen và Trung tâm R&D thuộc Khu Công nghệ cao cũng đã phối hợp hoàn thiện quy trình tạo vật liệu nanocellulose có khả năng kết hợp với chiết xuất nhung hươu làm lành vết thương. Sản phẩm đã được Sở Y tế cấp giấy phép lưu hành và đạt doanh số thị trường năm 2018 ước đạt 10 tỷ đồng.

Những kết quả trên cho thấy nếu thị trường công nghệ được vận hành một cách hợp lý thì không chỉ giải được “cơn khát công nghệ” của doanh nghiệp mà những nhà khoa học cũng không còn phải loay hoay tìm cách thương mại hóa kết quả nghiên cứu của mình.

Trong năm 2018, Sở KH&CN TP.HCM đã tổ chức triển khai thực hiện 105 nhiệm vụ KH&CN mới. Trong đó, có 21 nhiệm vụ có sự phối hợp của doanh nghiệp với kinh phí đồng đầu tư từ doanh nghiệp là gần 12,7 tỷ đồng. Tỷ lệ nhiệm vụ KH&CN được nghiệm thu trong năm 2018 được ứng dụng đạt tỷ lệ 100%, tăng 1,13 lần so với năm 2017.

Những sự hợp tác đó đã cho ra đời những sản phẩm thiết thực như hệ thống súc rửa tự động bồn chôn ngầm, lắp đặt trên xe tải đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn trong nước của ngành xăng dầu, giá thành rẻ hơn 4 lần so với thiết bị nhập ngoại; thiết bị điều khiển tiết giảm năng lượng cho hệ thống chiếu sáng dùng đèn cao áp đã được triển khai lắp đặt thử nghiệm ở Quận 6 giúp tiết kiệm khoảng 40% tổng năng lượng cho chiếu sáng...

Cùng với đó, Sở KH&CN TP.HCM cũng đang tích cực xây dựng mạng lưới hợp tác nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, số hóa cơ sở dữ liệu 135 phòng thí nghiệm có cung cấp dịch vụ thí nghiệm, 626 chuyên gia KH&CN, 275 tổ chức KH&CN. Những kết quả nghiên cứu có tiềm năng thương mại hóa được giới thiệu với cộng đồng khởi nghiệp – đổi mới sáng tạo.

Cổng thông tin giao dịch công nghệ trực tuyến với phiên bản tiếng Việt và phiên bản tiếng Anh đóng vai trò kết nối doanh nghiệp với nhà cung cấp, các tổ chức tư vấn, tài chính, mạng lưới chuyên gia, cộng đồng khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc tế. Năm 2018, hệ thống đã cập nhật 1.849 công nghệ và thiết bị, nâng tổng số công nghệ và thiết bị hiện từ 802 nhà cung ứng trên hệ thống lên con số 4.717.

Sở KH&CN TP.HCM cũng đã tổ chức những chuyến khảo sát thực tế tại các trường viện, doanh nghiệp nhằm ghi nhận thực tế thương mại hóa kết quả nghiên cứu, chuyển giao công nghệ giữa trường viện, doanh nghiệp từ đó điều chỉnh cũng như đưa ra những chính sách, chương trình hiệu quả hướng tới mục tiêu chuyển các kết quả nghiên cứu thành những sản phẩm thực tế, đáp ứng được nhu cầu của thị trường.

Sở KH&CN TP.HCM trao đổi, ghi nhận ý kiến đề xuất tại Đại học Sài Gòn trong chương trình khảo sát thực tế tại các trường viện, doanh nghiệp

Những kết quả trên đã nhận được sự phản hồi tích cực từ cả phía các trường, viện và doanh nghiệp. PGS.TS Mai Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường ĐH Bách Khoa TP.HCM nhận định: “Vai trò của nhà nước tạo ra các cơ chế chính sách như mô hình mới này giúp các đơn vị nghiên cứu tập trung vào nghiên cứu ứng dụng và khuyến khích các doanh nghiệp vừa ứng dụng vừa đầu tư vào phát triển công nghệ. Nhờ đó, các bên có cơ hội gặp được nhau, hợp tác thuận lợi hơn.”

Con số ấn tượng này cho thấy tính hấp dẫn của cuộc thi do Sở KH&CN TP.HCM tổ chức cũng như khả năng ứng dụng đa dạng của hệ thống thông tin địa lý (GIS) trong xây dựng các ứng dụng thông minh phục vụ cuộc sống. 

Chia sẻ về mục đích của cuộc thi, ông Phạm Quốc Phương, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Hệ thống Thông tin Địa lý TP.HCM thuộc Sở KH&CN TP.HCM cho biết: “Cuộc thi được tổ chức nhằm tìm kiếm các giải pháp, sản phẩm GIS và các công nghệ liên quan để giải quyết các vấn đề thực tiễn của TP.HCM; xây dựng Thành phố thành đô thị thông minh, sáng tạo; giải quyết các bài toán trong các chương trình đột phá của Thành phố.”

Theo đó, các tác phẩm dự thi gồm những sản phẩm ứng dụng các nền tảng HCMGIS để giải quyết các bài toán thực tiễn trong các lĩnh vực hạ tầng đô thị, kinh tế - văn hóa - xã hội, giáo dục, y tế, du lịch, an ninh quốc phòng...

Sơ đồ các thành phần trong nền tảng chia sẻ dữ liệu HCMGIS

Ban tổ chức cũng dành một nhóm giải thưởng cho các Giải pháp - Sản phẩm GIS sáng tạo để giải quyết các vấn đề thực tiễn của Thành phố, xây dựng Thành phố thành đô thị thông minh; giải quyết các bài toán trong các chương trình đột phá của Thành phố. Các sản phẩm, giải pháp tham dự cuộc thi sẽ được đánh giá dựa trên các yếu tố Tính mới, tính sáng tạo, Tính khả thi ,Tính hiệu quả , Tác động xã hội.

Ngoài các phần thưởng từ Ban tổ chức, các sản phẩm, giải pháp đạt giải sẽ được Sở KH&CN TP.HCM xét chọn đầu tư hoàn thiện với mức đầu tư lên đến tối đa 2 tỷ đồng cho mỗi giải pháp, sản phẩm.

Thực tế trong thời gian qua cho thấy, GIS đang được ứng dụng ngày càng nhiều và hiệu quả trong các ứng dụng hướng tới xây dựng thành phố thông minh. Trong đó, có thể kể tới bộ nền tảng thông tin địa lý với hơn 60 lớp dữ liệu HCMGIS, các ứng dụng bản đồ du lịch tại các quận huyện...

Tại Giải thưởng Đổi mới Sáng tạo và Khởi nghiệp TP.HCM 2018 (I-Star 2018), hệ thống quản lý thông tin hiệu quả bệnh truyền nhiễm trên địa bàn TP.HCM WEBGIS giành được giải thưởng cho giải pháp đổi mới sáng tạo, giải quyết những vấn đề của cộng đồng và mang lại hiệu quả thiết thực cho Thành phố.

Ứng dụng GIS giúp Trung tâm Y tế dự phòng TP.HCM chủ động theo dõi, khoanh vùng ổ dịch nhanh chóng và dễ dàng

Ông Phạm Quốc Phương nói: “Chúng tôi rất vui vì ngay trong lần đầu tổ chức, cuộc thi đã nhận được sự quan tâm của cộng đồng. Không chỉ số lượng bài dự thi lớn mà chất lượng các sản phẩm cũng khá cao, hướng tới những vấn đề thực tế của thành phố. Chúng tôi hy vọng những giải pháp, sản phẩm từ cuộc thi nay sẽ là đóng góp cho việc xây dựng TP.HCM thành thành phố thông minh, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.”

Các nhóm dự thi sẽ trải qua vòng sơ tuyển và huấn luyện trước khi tham gia vòng chung kết dự kiến tổ chức vào tháng 5.2019. Ngay sau vòng chung kết, những sản phẩm, giải pháp ấn tượng sẽ được xem xét cấp vốn để phát triển trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2019.

Một trong những địa điểm đầu tiên đoàn đến thăm là Trung tâm Giáo dục dạy nghề Thiếu niên thành phố. Trung tâm hiện tại đào tạo, dạy nghề và văn hóa cho 85 em.

Trao đổi với ban lãnh đạo Trung tâm, ông Nguyễn Việt Dũng chia sẻ về xu thế giáo dục STEM hiện nay. Trong thời gian qua, Sở KH&CN TP.HCM đã triển khai nhiều hoạt động phát triển giáo dục STEM giúp các em học sinh phát triển tư duy sáng tạo, học được những kỹ năng cần thiết trong thời đại mới.

Ông Nguyễn Việt Dũng đại diện đoàn trao quà Tết cho Trung tâm Giáo dục dạy nghề Thiếu niên thành phố

“Sở KH&CN sẵn sàng hỗ trợ Trung tâm để đưa phương pháp giáo dục STEM vào đào tạo cho các em, giúp các em hứng thú học tập hơn và đáp ứng được những yêu cầu thực tế của cuộc sống và công việc trong tương lai”, ông Nguyễn Việt Dũng cho biết.

Sau Trung tâm Giáo dục dạy nghề Thiếu niên thành phố, đoàn đã đến thăm và tặng quà cho công nhân viên, người lao động và các em có hoàn cảnh khó khăn tại Trung tâm Nuôi dưỡng bảo trợ trẻ em Gò Vấp. Đây là ngôi nhà chung của 230 em nhỏ, trong đó có 80% là trẻ khuyết tật với các dạng khuyết tật khác nhau luôn cần được chăm sóc, theo dõi.

Bà Hồ Thanh Loan, Giám đốc Trung tâm cho biết: “Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng cán bộ của trung tâm luôn nỗ lực đem lại niềm vui cho các em. Ban lãnh đạo cũng cố gắng tạo điều kiện cho 45 em đi học ở các trường bên ngoài. Trong đó, có 1 em đã giành được học bổng đi học ở Philippine, nhiều em đỗ vào các trường ĐH và tìm được việc làm.”

Đoàn giao lưu, tặng quà cho các em nhỏ và cán bộ tại Trung tâm Nuôi dưỡng bảo trợ trẻ em Gò Vấp

Tại đây, ông Nguyễn Việt Dũng và các thành viên trong đoàn đã đi thăm hỏi, giao lưu với các em và chúc các cán bộ tại Trung tâm cùng các em có cái Tết vui tươi, ấm áp.

Ngoài ra, đoàn cũng đến thăm và chúc Tết gia đình các đồng chí Dao Nhiễu Linh – Nguyên thành ủy viên, Trưởng ban công tác người Hoa; đồng chí Lưu Thiên Vân – Nguyên Đảng ủy viên Hoa Vận T4, Phó Chủ nhiệm CLB truyền thống kháng chiến khối người Hoa thành phố và các gia đình người cao tuổi, hộ nghèo tại quận 10.

Ông Nguyễn Việt Dũng và các thành viên đoàn đi thăm hỏi, động viên các em có hoàn cảnh khó khăn ở Trung tâm Nuôi dưỡng bảo trợ trẻ em Gò Vấp

Đoàn đến tặng quà và chúc Tết cụ bà 100 tuổi Đinh Thị Được

Ông Nguyễn Việt Dũng đến thăm và chúc tết đồng chí Lưu Thiên Vân

Đoàn đến thăm và trao quà Tết cho đồng chí Dao Nhiễu Linh

Đoàn đến thăm hỏi, động viên và trao quà Tết cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn

Phạm Sơn - khampha.vn