Ngày 27/10/2022, Chợ công nghệ và thiết bị (Techmart) Y tế & Chăm sóc sức khỏe cộng đồng năm 2022 chính thức diễn ra trực tiếp tại Sàn Giao dịch công nghệ TP.HCM (79 Trương Định, phường Bến Thành, Quận 1, TP.HCM), và được tổ chức trực tuyến tại địa chỉ techmart.techport.vn.

Techmart Y tế & Chăm sóc sức khỏe cộng đồng năm 2022 do Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ (CESTI, thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) tổ chức, gồm 3 hoạt động chính: Trưng bày, giới thiệu công nghệ và thiết bị; Hội thảo giới thiệu công nghệ và Tư vấn chuyên gia về công nghệ. Sự kiện trưng bày, giới thiệu hơn 200 công nghệ và thiết bị của 100 đơn vị đến từ các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp công nghệ và các nhóm khởi nghiệp trong và ngoài nước sẵn sàng cung cấp chuyển giao.

Phát biểu tại Lễ khai mạc, ông Nguyễn Việt Dũng (Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) kỳ vọng Techmart Y tế & Chăm sóc sức khỏe cộng đồng năm 2022 sẽ là cơ hội tốt hỗ trợ doanh nghiệp nắm bắt được nhu cầu của các đơn vị, cơ sở y tế để sáng tạo các giải pháp mới để đáp ứng phù hợp những nhu cầu đó. Không chỉ vậy, thông tin về nhu cầu của của các đơn vị, cơ sở y tế cũng là cơ sở để Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phát triển các chương trình nghiên cứu ứng dụng, thúc đẩy các giải pháp đổi mới sáng tạo nâng cao năng lực chăm sóc sức khỏe ở lĩnh vực y tế. Từ đó, TP.HCM có thể xây dựng thành những bài toán lớn, kéo dài 5-10 năm và có sự hợp tác giữa các đơn vị y tế, Viện trường và cộng đồng doanh nghiệp khởi nghiệp, startup.

Ông Nguyễn Việt Dũng (Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) phát biểu tại Lễ khai mạc Techmart

Các công nghệ và thiết bị nổi bật được trưng bày tại Techmart có thể kể đến như: Giải pháp ứng dụng công nghệ trong kim luồn an toàn; Hệ thống báo gọi y tá: hỗ trợ bệnh nhân khi cần trợ giúp tại cơ sở y tế và dưỡng lão; Hệ thống khí sạch áp lực dương phòng mổ; Máy ép tim tự động AutoPulse; Hệ thống xử lý nước thải y tế; Module xử lý nước thải nha khoa; Công nghệ khử trùng, sát khuẩn không khí và xử lý nước thải bằng Ozone; Máy khử trùng không khí: sử dụng công nghệ plasma năng lượng cực thấp kết hợp với hệ thống lọc ba giai đoạn để khử trùng và loại bỏ hạt trong không khí ứng dụng trong phòng mổ, đơn vị ICU, phòng cấp cứu;…

Đặc biệt, Techmart lần này chú trọng các công nghệ và thiết bị chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế, góp phần thúc đẩy ứng dụng công nghệ số vào chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Đây là những giải pháp công nghệ tiến tiến, bắt kịp xu hướng ứng dụng chuyển đổi số mang lại những giá trị và cơ hội được khám chữa bệnh hiện đại, hiệu quả và nhanh chóng hơn. Đó là những giải pháp như: Công nghệ trí tuệ nhân tạo: "Miss AI Medical – Cô Y Tế"; Giải pháp chuyển đổi số trong nhập liệu và lưu trữ hồ sơ bệnh án, vật tư y tế; Phần mềm ERP và CRM chuyên biệt cho hệ thống bệnh viện, phòng khám; Giải pháp hệ thống lưu trữ thông tin riêng; Giải pháp ứng dụng chuyển đổi số trong lĩnh vực y tế: Hệ thống chẩn đoán y tế từ xa - Telehealth IDIS2GO; Giải pháp tổng đài ảo áp dụng cho ngành y tế - Spa; Ứng dụng EHRs – Y tế thông minh gọi bác sĩ tức thì; Giải pháp đo huyết áp tập trung kết nối Bệnh án điện tử; Robot trí tuệ nhân tạo phục vụ khử khuẩn tại các bệnh viện, phòng khám và nơi công cộng; Phần mềm quản lý bệnh viện…

Bên cạnh đó, tại Khu Tư vấn chuyên gia có đội ngũ 8 chuyên gia túc trực, sẵn sàng giải đáp những vướng mắc trong quá trình tìm hiểu, mua bán, chuyển giao các công nghệ thuộc lĩnh vực y tế tại Techmart Y tế & Chăm sóc Sức khỏe Cộng đồng 2022. Đặc biệt, các chuyên gia cũng tư vấn miễn phí công nghệ và các vấn đề liên quan đến chăm sóc sức khỏe từ xa cho người bệnh; vấn đề sức khỏe liên quan đến môi trường nước; xây dựng hệ thống quản lý môi trường (ISO 14001) cho doanh nghiệp trong lĩnh vực y tế; hệ thống xử lý nước thải bệnh viện, phòng khám; tư vấn kỹ thuật vật liệu y sinh; an toàn lao động trong y tế…

Hoàng Kim (CESTI)

Ngày 22/10/2022, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM phối hợp cùng Trung tâm Stem Kidkul Edu tổ chức Hội thi STEM ROBOT CHALLENGE 2022. Hội thi là hoạt động trong khuôn khổ Tuần lễ Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 (WHISE 2022).

Tại hội thi, 44 đội thi cấp Tiểu học ở bảng Racing-A và 49 đội thi cấp THCS ở bảng Racing-B đã tham gia tranh tài điều khiển xe đua vượt sa bàn để giành quyền tham dự vòng chung kết. Rất nhiều phụ huynh đã có mặt tại hội thi để cổ động và theo dõi toàn bộ quá trình dự thi của học sinh.

Kết quả, ở bảng Racing-A, Tiểu học Nguyễn Huệ (Quận 1) xuất sắc giành ngôi Vô địch. Hai giải Nhì thuộc về Tiểu học Võ Trường Toản (Quận 10) và Tiểu học Bạch Đằng (Quận Tân Bình). Ở bảng Racing-B, THCS Bình An (thành phố Thủ Đức) xuất sắc giành ngôi Vô địch. Hai giải Nhì thuộc về THCS Đoàn Thị Điểm (Quận 3) và trường Quốc tế Á Châu.

Ông Võ Hưng Sơn (Trưởng phòng Quản lý khoa học và công nghệ cơ sở, bìa trái) và ông Nguyễn Ngọc Phương (Trung tâm Stem Kidkul Edu) lần lượt trao giải Vô địch và giải Nhì cho các đội cấp Tiểu học (ảnh trên) và cấp THCS (ảnh dưới)

Cũng tại hội thi, các đội đã trổ tài trang trí chiếc xe đua theo nhiều phong cách khác nhau, in đậm sức sáng tạo hồn nhiên của lứa tuổi học sinh. Ban tổ chức đã trao tổng cộng 20 giải Sáng tạo dành cho các đội thi ở cả 2 bảng.

Ông Nguyễn Đức Tuấn (Quyền Giám đốc Trung tâm Thông tin và Thống kê Khoa học và Công nghệ - CESTI) trao giải Sáng tạo cho các đội

Một số hình ảnh ghi nhận tại hội thi:

Hoàng Kim (CESTI)

Đầu tư về công nghệ, giải pháp quản lý hiệu quả sẽ giúp nghề nuôi yến tại TPHCM phát triển bền vững. 

Hiện nay, nuôi yến tại TP.HCM được xác định là một trong những nghề tiềm năng, có khả năng thu nguồn lợi kinh tế cao. Vì vậy, trong những năm qua số lượng nhà nuôi yến tăng lên rất nhanh ở các quận huyện. Có tất cả 19 quận/huyện ghi nhận có nhà yến với tổng số 727 nhà. Trong đó, nhiều nhất là tại huyện Cần Giờ với 496 nhà (chiếm 70%), quận 9 cũ (nay là TP.Thủ Đức) với 62 nhà (chiếm 8,7%), Nhà Bè với 31 nhà (chiếm 4,3%). Các quận/huyện khác có số lượng nhà yến dưới 30 chiếm 17% tổng số lượng nhà yến trên toàn thành phố. 

Một số nhà nuôi yến trên địa bàn TPHCM

TP.HCM có nhiều điều kiện thuận lợi để nuôi yến như địa hình tương đối bằng phẳng, khí hậu ôn hòa với nền nhiệt độ cao và tương đối ổn định trong năm. Bên cạnh đó, tần suất xuất hiện của bão ít và ít chịu ảnh hưởng của bão là điều kiện thuận lợi cho việc phát triển nghề nuôi yến trong nhà trên địa bàn. Bên cạnh đó, TP.HCM có diện tích đất nông nghiệp còn nhiều (42,1% tổng cơ cấu đất đai của thành phố), thị trường tiêu thụ lớn, nhiều cơ hội ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật trong nuôi yến,… 

Tuy nhiên, việc nuôi yến tại TP.HCM vẫn còn gặp nhiều khó khăn như tốc độ đô thị hóa nhanh làm giảm nguồn cung cấp thức ăn, môi trường sống tự nhiên của yến; chi phí đầu tư lớn, mức độ rủi ro cao trong quá trình nuôi;… Ngoài ra, việc phát triển các nhà nuôi chim yến phân tán chưa tập trung trong các vùng quy hoạch phần lớn còn mang tính tự phát nhỏ lẻ, nên các mối quan hệ sản xuất còn ở mức thấp chưa hình thành các mối liên kết tạo chuỗi để nâng cao giá trị sản phẩm và thương hiệu yến sào.

Trong khi đó, các cơ chế, chính sách, chương trình hỗ trợ phát triển và tái cơ cấu nông nghiệp chưa cụ thể đối với nghề nuôi yến trong nhà, đặc biệt là nguồn vốn vay để đầu tư cũng như tái sản xuất đối với nghề nuôi yến trong nhà. Bên cạnh đó, TP.HCM chưa có kế hoạch phát triển nghề nuôi chim yến nhà nên khó khăn cho địa phương trong việc quản lý các nhà yến mới và nhà yến cải tạo lại.

Lẽ đó, dù nghề nuôi yến tại TP.HCM đã mang lại nguồn thu đáng kể cho các hộ dân. Tuy nhiên, theo đánh giá tác động của nghề nuôi chim yến tới môi trường - xã hội của nhiệm vụ "Nghiên cứu hiện trạng, và đề xuất giải pháp quản lý, phát triển bền vững nghề nuôi yến ở TPHCM" do Viện sinh học nhiệt đới làm cơ quan chủ trì thực hiện, thì nhà nuôi yến tại khu vực nông thôn, đô thị, tập trung đông dân cư, việc phát loa dẫn dụ ảnh hưởng lớn tới khu dân cư xung quanh.

Khu vực có nhà nuôi yến, càng ra xa thì mức độ ảnh hưởng càng giảm. Các nhà yến tại khu vực nông thôn, ít dân cư mức độ ảnh hưởng thấp, càng ra xa hầu như không có sự ảnh hưởng. Trong đó, độ ồn trung bình tại khu vực nhà nuôi yến ở Cần Giờ và phường Long Phước, quận 9 cũ (nay là TP Thủ Đức) cao hơn QCVN 26, lần lượt là 71,1 và 71,4 DbA. Đa số các nhà yến nằm trong khu vực nội thành, đông dân cư đều gây ảnh hưởng đến môi trường xung quanh như tiếng ồn mở liên tục, mùi hôi từ lông và phân chim yến. Chính quyền địa phương tại các khu vực này đang có phương án không cấp phép cho nhà yến mới, tiến tới ngưng hoạt động các cơ sở nuôi yến gây ô nhiễm, kém hiệu quả. Đối với vi sinh vật gây bệnh, cho thấy, nhóm vi khuẩn Samonella, khu vực nhà yến có tỷ lệ là 11/30, mật độ nhóm vi khuẩn Samonella ghi nhận được tương đối cao với giá trị trung bình là 6,36 ± 1,24 CFU/25 g đất.

Nhà yến trong khu dân cư (trái) và trong khu vực nuôi tôm tại huyện Cần Giờ

Để đáp ứng được nhu cầu phát triển và phương thức quản lý thích hợp nghề nuôi yến ở TP.HCM, cần có các nghiên cứu liên quan đến đánh giá và đề xuất các vùng nuôi, kỹ thuật nuôi, kỹ thuật sau thu hoạch, phương thức quản lý vừa có hiệu quả kinh tế vừa đáp ứng được giảm thiểu tác động đến môi trường và con người. Trên cơ sở đó, nhiệm vụ khoa học và công nghệ “Nghiên cứu hiện trạng, và đề xuất giải pháp quản lý, phát triển bền vững nghề nuôi yến ở TPHCM” đã được triển khai bởi thạc sỹ Lương Đức Thiện và cộng sự tại Viện sinh học nhiệt đới.

Tăng lợi nhuận nhờ đầu tư công nghệ 

Qua khảo sát của nhóm thực hiện nhiệm vụ cho thấy, kỹ thuật, thiết kế và vật liệu thi công nhà yến tại TP.HCM khá đa dạng, nhiều chủng loại, thay đổi và sáng tạo liên tục,nhằm đáp ứng cho điều kiện thời tiết tại TP.HCM và tăng năng suất cũng như chất lượng tổ yến sau khi thu hoạch. Cụ thể, như nhà mái vòm, mái bằng, kết cấu bằng tôn hoặc bê tông. Vật liệu cho chim bám vào làm tổ có thể là xi măng, gỗ hoặc vật liệu khác.

Bên trong một nhà yến tại huyện Cần Giờ, TP.HCM có sử dụng ván gỗ để tạo môi trường thuận lợi, thu hút chim yến làm tổ

Để dẫn dụ chim yến tại TP.HCM, thạc sỹ Lương Đức Thiện cho biết, các công nghệ thực hiện cũng khá đa dạng. Trong đó, với 3 phương pháp dẫn dụ chính là bằng âm thanh, phân chim yến và tạo mùi thu hút chim yến. Sự kết hợp của cả ba phương pháp này giúp cho việc thu hút chim yến vào nhà yến được hiệu quả hơn, từ đó làm tăng sản lượng tổ yến và doanh thu.

Công nghệ hỗ trợ quản lý nhà yến cũng khá đa dạng chủng loại, xuất xứ và không ngừng được cải tiến giúp việc vận hành nhà yến được hiệu quả hơn như hệ thống kiểm soát điều kiện không khí tự động, hệ thống camera giám sát và quản lý từ xa.

Hệ thống hẹn giờ tự động và âm thanh trong nhà yến

Qua khảo sát, nhóm thực hiện nhiệm vụ cho thấy,  có hai phương thức nuôi yến trong nhà tại TP.HCM, là phương thức nuôi theo nhà yến kết hợp và phương thức nuôi theo nhà yến chuyên dụng. 

Trong đó, phương thức nuôi chuyên dụng có sự đầu tư bài bản về hạ tầng cũng như công nghệ nuôi, giúp tăng chất lượng tổ yến thô tại các nhà nuôi yến. Tuy nhiên, chi phí đầu tư xây dựng và vận hành của nhà yến sử dụng phương thức kết hợp và chuyên dụng chênh lệch khá lớn. Tổng chi phí trung bình theo phương thức kết hợp khoảng 90 triệu đồng/năm, sản lượng trung bình khoảng kg/năm, doanh thu trung bình 160 triệu đồng/năm. Trong khi, tổng chi phí theo phương thức chuyên dụng khoảng 112 triệu đồng/năm, cho sản lượng trung bình 9 kg/năm và doanh thu khoảng 200 triệu đồng/năm.

Nâng cao hiệu quả và giảm thiểu tác động từ nghề nuôi yến 

Qua khảo sát hiện trạng, đánh giá tác động của việc nuôi yến, nhóm tác giả cho rằng cần có quy hoạch cụ thể về vùng nuôi yến trên địa bàn thành phố và hướng dẫn, hỗ trợ thủ tục pháp lý có liên quan đến tổ chức, cá nhân trong việc phát triển nghề nuôi chim yến tại thành phố theo đúng quy hoạch. Trong Bản đồ hiện trạng sử dụng đất tại TP.HCM năm 2020 cho thấy khu vực trung tâm TP.HCM tập trung dân cư khá đông, kéo dài qua phía Đông của các quận Bình Thạnh, quận 2 và quận 9 cũ (nay thuộc TP Thủ Đức), vì thế những khu vực này không thuận lợi cho việc phát triển nuôi chim yến. 

Theo đó, 3 khu vực có tiềm năng lớn trong việc phát triển nghề nuôi yến tại TP.HCM là huyện Củ Chi, Cần Giờ và khu vực quận 9 cũ (nay là TP Thủ Đức), đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về vùng nuôi yến tiềm năng như: diện tích thảm thực vật lớn đảm bảo nguồn thức ăn (côn trùng) cho chim yến sinh sống và phát triển. Mật độ dân cư tại các khu vực này khá thưa thớt nên việc phát triển nghề nuôi yến ít ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư.

Vùng nuôi yến cần có nhiều thảm thực vật và hệ thống sông bên cạnh

Ngoài ra, việc xây dựng tiêu chí đánh giá vị trí xây dựng nhà yến, giúp người nuôi xác định khu vực nên xây nhà yến, là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự thành công của nhà yến. Hiện nay, kích thước xây dựng nhà yến không có tiêu chí về kích thước nhất định, nhưng theo thống kê cho thấy, nhà yến kích thước chiều ngang tối thiểu trên 5m, chiều dài trên 20m cho sản lượng tổ yến cao hơn các nhà yến có kích thước nhỏ hơn. Về chiều cao của nhà yến, cần thiết kế chiều cao tầng dao động 3,5m đến 4,5m sẽ cho hiệu quả nuôi cao nhất.

Nhóm thực hiện khuyến nghị, cần xây dựng các quy trình, quy phạm và các tiêu chuẩn về chăn nuôi động vật thực hiện trên đối tượng chim yến. Hướng dẫn các tổ chức và cá nhân nuôi chim yến thực hiện đúng các quy định về sử dụng âm thanh dẫn dụ, công tác phòng, chống dịch bệnh và bảo vệ môi trường. 

Đồng thời, kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc cấp phép xây dựng, quản lý chất lượng công trình đối với các trường hợp sử dụng nhà nuôi chim yến không đúng công năng. Phát hiện và xử lý triệt để các trường hợp xây dựng mới hoặc cải tạo, cơi nới nhà ở thành nhà nuôi chim yến không khai báo với chính quyền địa phương và không nằm trong quy hoạch đã được UBND TP.HCM phê duyệt.

Nhóm nghiên cứu cũng đề xuất, trong thời gian tới, các hộ và đơn vị nuôi yến cần đặc biệt chú trọng việc ứng dụng công nghệ thông tin vào trong nhà yến nhằm đem lại hiệu quả vận hành và tăng năng suất nuôi yến, như hệ thống phun sương hẹn giờ, hệ thống phát âm thanh hẹn giờ, hệ thống điều chỉnh nhiệt độ và độ ẩm bên trong nhà yến tự động. Ngoài ra, các giải pháp CNTT sẽ mang lại sử chủ động trong quản lý và vận hành điều kiện môi trường tự động như nhiệt độ, độ ẩm, âm thanh, đóng mở cửa tự động nhằm giảm bớt chi phí nhân công vận hành.

Đặc biệt, cần đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong ấp nở, dẫn dụ và nuôi chim yến; quy trình chế biến sản phẩm từ tổ yến, truy xuất nguồn gốc của tổ yến để đảm bảo chất lượng và thương hiệu của tổ yến khi bán ra thị trường; Xây dựng cơ sở dữ liệu về các yếu tố bên trong nhà yến, kinh nghiệm nuôi yến từ các nhà yến thành công để tập hợp thành những quy chuẩn cụ thể trong xây dựng nhà yến.

Bên cạnh đó, cần có những nghiên cứu về nhân nuôi côn trùng phù hợp làm thức ăn bổ sung cho chim yến, bên cạnh đó cần nghiên cứu đánh giá các vùng tiềm năng có chim yến về làm tổ. Ngoài ra, có những nghiên cứu và đánh giá sự cân bằng giữa số lượng nhà yến nên xây dựng và quần thể đàn tại khu vực hiện có để tránh mất cân bằng dẫn đến năng suất của nhà yến thấp. 

Thực tế cho thấy, trong các sản phẩm chế biến tôm xuất khẩu thì tôm chiên Tempura là mặt hàng được ưa chuộng trên thị trường kể cả trong nước và nước ngoài và có giá trị gia tăng cao nhất khi trải qua nhiều công đoạn chế biến, cộng thêm việc áp dụng khoa học kỹ thuật để nâng cao năng suất. Đây là mặt hàng chủ lực của nhiều công ty chế biến tôm xuất khẩu tại Việt Nam nói chung và tại TP.HCM, các tỉnh thành khu vực Nam bộ nói riêng. Tuy nhiên, quá trình sản xuất và chế biến tôm chiên Tempura trong nước hiện nay còn phụ thuộc nhiều vào sức người. Tại các nhà máy chế biến tôm chiên Tempura xuất khẩu, hầu hết việc chiên tôm Tempura đều được thực hiện thủ công bởi đông đảo đội ngũ công nhân. Việc này hiện tại tiêu tốn rất nhiều nguồn lực của đội ngũ công nhân và đôi khi chất lượng tôm chiên thành phẩm không đồng nhất. Do đó, dây chuyền chiên tôm Tempura bán tự động giúp sản xuất tôm chiên Tempura đạt năng suất cao chính là mục tiêu mà PGS.TS Võ Tường Quân và nhóm cộng sự tại Trung tâm Nghiên cứu Thiết bị và Công nghệ Cơ khí Bách Khoa (thuộc Trường Đại học Bách Khoa, ĐHQG TPHCM) tập trung giải quyết thông qua nhiệm vụ khoa học - công nghệ "Nghiên cứu, thiết kế chế tạo dây chuyền chiên tôm Tempura bán tự động".

Theo lời PGS. TS Võ Tường Quân, ngày nay với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và  công nghệ, thì thiết bị - máy móc gần như có thể hoàn toàn thay thế một phần, hoặc toàn bộ quá  trình hoạt động sản xuất của con người, và đồng thời tăng năng suất lao động lên gấp nhiều lần. Vì vậy, việc phát triển hệ thống máy móc công nghệ hiện đại trong công nghiệp ở Việt Nam là nhu cầu tất yếu và cần thiết. Đặc biệt là việc ứng dụng dần các công nghệ, thiết bị tự động hóa từng phần, bán phần hoặc tự động hóa hoàn toàn vào các dây chuyền chế biến thủy sản nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm là điều cần thiết.

Trong khi đó, theo đánh giá của nhóm triển khai nhiệm vụ, phương thức chế biến tôm Tempura đông lạnh tại Việt Nam còn tồn đọng nhiều vấn đề cần giải quyết. Đơn cử, nếu như việc phân loại tôm và điều khiển nhiệt độ dầu đã đảm bảo được sự đồng bộ, chính xác nhờ ứng dụng công nghệ tự động hóa; hay như công đoạn lột vỏ tôm tuy còn thực hiện hoàn toàn thủ công nhưng vẫn đảm bảo năng suất và chất lượng; khâu chuẩn bị dung dịch bột chiên có thể đảm bảo tiêu chuẩn nhờ các hệ thống đo lường và khuấy trộn hiện đại; thì thao tác chiên tôm, rưới bột và lấy tôm ra khỏi khuôn chiên vẫn thực hiện thủ công và phụ thuộc hoàn toàn vào cảm quan, tay nghề của người lao động. Bên cạnh đó, môi trường chiên tôm là một môi trường làm việc khắc nghiệt và cũng gây ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của người lao động.

Các hệ thống dạng này tuy đơn giản, không tốn nhiều chi phí đầu tư, nhưng nếu xét trong dài dạn thì năng suất không cao, cũng như không đảm bảo được sự  đồng bộ, đáp ứng tiêu chuẩn cần có của các sản phẩm để xuất khẩu sang các thị trường "khó tính" như  Nhật Bản, Liên minh châu ÂU (EU)", đại diện nhóm nghiên cứu nhấn mạnh.

Ví dụ, bồn chiên tôm với nhiệt độ khoảng 175 độ C khiến môi trường làm việc rất nóng, có nhiều khói và hơi dầu trong không khí do hoạt động chiên tôm, môi trường làm việc này không tốt cho người lao động khi làm việc lâu dài, dễ khiến chất lượng sản phẩm đi xuống, còn người lao động dễ mắc các bệnh nghề nghiệp, suy giảm sức khỏe.  

"Vì thế, để đáp ứng nhu cầu  phát triển  của thị trường, khắc phục được những vấn đề nêu trên nhằm nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, các công ty chế biến tôm Tempura ở  Việt Nam đã có yêu cầu cấp bách, đó là  thiết kế, chế tạo dây chuyền chiên tôm Tempura bán tự  động", PGS. TS Võ Tường Quân khẳng định. 

Về cơ bản, nhóm triển khai nhiệm vụ đã hoàn thiện việc thiết kế, chế tạo dây chuyền chiên tôm Tempura một mặt bán tự động bao gồm các cụm chức năng chính, đó là: Cụm chiên tôm lần 1 (định hình tôm); Cụm phun bột lên tôm; Cụm chiên tôm lần 2 (làm chín tôm); Cụm làm ráo bớt dầu trong tôm sau khi chiên; Hệ thống lọc dầu được sử dụng chung với hệ thống lọc dầu tổng của nhà máy; và cuối cùng là Hệ thống khí Oil free được sử dụng từ nguồn khí của nhà máy để đảm bảo nguồn khí nén sạch được sử dụng trong lĩnh vực chế biến thực phẩm.

Vì đây là dây chuyền sử dụng trong lĩnh vực chế biến thực phẩm nên toàn bộ nguyên liệu chế tạo và truyền động cho toàn bộ dây chuyền đều được sử dụng thép không rỉ (SUS 304).

Nguyên mẫu dây chuyền chiên tôm Tempura bán tự động được hoàn thiện

Đại diện nhóm triển khai nhiệm vụ cho biết, phương án sử dụng băng tải dẫn động khuôn chiên đã được chọn, vì khi sử dụng hệ thống khuôn chiên được dẫn động bằng băng tải thì đơn vị sản xuất có thể đảm bảo được thời gian chiên tôm và chất lượng tôm sau khi chiên, cũng như xác định vị trí tôm để thực hiện các hoạt động mong muốn như phun bột lên các bề mặt, lật tôm, lấy tôm ra khỏi hệ thống. Ngoài ra, hệ thống khuôn chiên còn giúp tạo hình dáng bề ngoài cho tôm Tempura sau khi chiên, giúp món ăn trở nên bắt mắt và cuốn hút khách hàng hơn.

Theo thiết kế, dây chuyền được thiết kế để chiên tôm có kích cỡ thông dụng từ 12-20cm, và khuôn chiên có thể thay đổi theo các hình dạng khác nhau để tạo hình dáng tôm khác nhau đáp ứng nhiều yêu cầu từ khách hàng, đối tác.

Cụm chiên lần 1 (chiên định hình) và băng tải chuyển tiếp

Trong khi đó, vì là dây chuyền chiên tôm bán tự động nên vẫn cần công nhân vận hành, đồng thời hệ thống băng tải dẫn động khuôn chiên có thời gian giữa hai lần khuôn chiên liên tiếp là khoảng 3 giây với số lượng 4 khuôn chiên trên một dãy. Với đặc điểm này, nhóm triển khai nhiệm vụ đã chọn phương án sử dụng công nhân dùng thanh inox để đẩy tôm ra khỏi khuôn, bởi đây là lựa chọn hiệu quả hơn về cả năng suất lẫn chi phí.

"Hệ thống có thể hoạt động trơn tru với 3 công nhân phụ trách công việc này, trong đó 1 công nhân thực hiện việc bỏ tôm vào khuôn, 1 công nhân giám sát cụm chiên lần 1 và 1 công nhân giám sát cụm chiên lần 2", PGS. TS Võ Tường Quân chia sẻ thêm.

Đối với khâu nhúng tôm vào bột trước khi chiên, nhóm kỹ sư và chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Thiết bị và Công nghệ Cơ khí Bách Khoa xác định, hệ thống băng tải dẫn động khuôn chiên đã chọn cần cấp tôm liên tục với số lượng tôm mỗi lần cấp tương đối ít (4 khuôn chiên trên một dãy khuôn chiên và 2 khuôn chiên được bố trí ngược chiều nhau để  đảm bảo thao tác thuận tiện cho 2 công nhân thao tác). Vì thế, với đặc điểm này, phương án nhúng bột và cấp tôm thủ công là lựa chọn hiệu quả hơn về cả năng suất lẫn chi phí, bởi sự không đồng đều về thời gian chiên giữa các con tôm trên cùng một mẻ là không đáng kể. Hệ thống có thể hoạt động trơn  tru với 2 công nhân phụ trách công việc nhúng bột và cấp tôm trên mỗi máy.

Còn với khâu chiên tôm chín lần 2, vì đây là bước cuối cùng trong giai đoạn chiên nên cần phải đảm bảo hai bề mặt tôm được chiên chín, đồng thời phải đảm bảo màu sắc của lớp bột phủ bên ngoài của tôm đạt đủ yêu cầu để sản phẩm được đóng gói và xuất khẩu ra nước ngoài; nên phương án được chọn là sử dụng hệ thống băng tải dạng máng chiên để đảm bảo chiên tôm ngập dầu, tốc độ băng tải sẽ được quy định tùy theo màu sắc mong muốn trên tôm chiên tùy thuộc vào yêu cầu khách hàng. Ngoài ra, từ cụm chiên lần 2, tôm chiên thành phẩm sẽ được đưa qua cụm làm ráo dầu chủ động bằng máng liên kết để làm ráo bớt dầu trong tôm sau khi chiên nhằm mục đích tăng cao độ xốp, độ giòn của tôm sau khi chiên và đồng thời tránh hiện tượng đọng nhiều dầu bên trong lớp bột Tempura bao xung quanh tôm.

Cụm chiên lần 2 và băng tải chuyển tiếp

Bên cạnh đó, phương pháp phủ/phun bột (tôm đã bóc vỏ, được công nhân nhúng sẵn bột lần 1), làm ráo (tôm sau chiên) và thiết kế khuôn chiên tôm cũng đã được nghiên cứu kỹ lưỡng và lựa chọn phù hợp. 

Thực tế triển khai tại Trung tâm Nghiên cứu Thiết bị và Công nghệ Cơ khí Bách Khoa cho thấy, với hệ thống điện được điều khiển bởi các nút nhấn đơn giản, thì việc vận hành hệ thống hoàn toàn đơn giản. Theo đó, công nhân chỉ cần bật công tắc và cài đặt nhiệt độ  cho các thanh điện trở  nhiệt 3 pha mắc hình sao để  gia nhiệt cho dầu. Khi dầu chiên đạt nhiệt độ  mong muốn, công nhân tiếp tục bật công tắc khởi động các động cơ 3 pha dẫn động băng tải và điều chỉnh tốc độ vừa phải. Sau đó, khi dây chuyền đã khởi động, tôm được công nhân nhúng sẵn vào bột và đặt vào khuôn chiên với tốc độ trung bình 4 giây/hàng. Trong khi đó, thùng chứa bột được giữ  ở  áp suất cố  định bằng máy bơm khí nén. Khi cảm biến tiệm cận được kích hoạt, hệ thống các xy lanh sẽ phun bột lên ngang thân dãy tôm tại vị trí đó. Sau một thời gian, lượng bột trong thùng chứa cạn, hệ thống sẽ  được cảnh báo bởi cảm biến mức bột đặt bên trong thùng. Ngoài ra, khí nén được cấp vô thùng chứa dầu là khí nén đã được đưa qua hệ thống lọc dầu oil free tại nhà máy.

Tiếp đó, sau khi tôm đã được định hình và lớp bột cứng lại, công nhân được bố trí tại cụm 1 sẽ sử dụng dụng cụ để đưa tôm ra khỏi khuôn, tôm khi đó sẽ trôi tự do theo dầu rồi được băng tải dẫn động đưa sang cụm 2. Tại cụm 2, sau khi được chiên ngập dầu ở băng tải thứ nhất, băng tải thứ 2 sẽ dẫn động tôm qua cụm 3. Đến cụm 3, tôm bán thành phẩm sẽ được băng tải đưa qua buồng làm ráo, tại đây hệ thống quạt sẽ thổi không khí được gia nhiệt bởi các điện trở xuống, giúp đẩy lượng dầu tồn dư ra khỏi tôm, rồi từ đó dầu sẽ thoát xuống băng tải lưới và chảy vào máng dẫn để tái sử dụng. Cuối cùng, khi ra khỏi cụm 3, tôm thành phẩm ráo dầu được chuyển vào kho đông lạnh, sẵn sàng cho khâu đóng gói phục vụ thương mại nội địa cũng như xuất khẩu.

Sơ đồ, quy trình thực hiện của hệ thống chiên tôm Tempura 1 mặt bán tự động

Được biết, hướng đến mục tiêu triển khai và chuyển giao dây chuyền sản xuất cho các đơn vị khác, nên dây chuyền được thiết kế với ưu điểm có thể điều chỉnh tốc độ từng cụm độc lập để phục vụ nhu cầu chiên đa dạng ở nhà máy.

Đánh giá về hiệu năng của giải pháp, đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, tùy vào thời gian thao tác quen máy của công nhân trực tiếp vận hành tại đơn vị, năng suất dự kiến có thể ước đạt 20.000 con tôm/10 giờ trên 1 dây chuyền với số lượng nhân công vận hành là 3 người. Chưa dừng lại ở đó, so với các dây chuyên chiên tôm Tempura bán tự động có tính năng và hiệu suất tương tự nhập ngoại, thì giá thành của dây chuyền là sản phẩm của nhiệm vụ khoa học - công nghệ vừa được Sở KH&CN TP.HCM nghiệm thu được xác định là thấp hơn rất nhiều, khoảng bằng 50% so với các dây chuyền nhập ngoại. Ngoài ra, lợi thế thứ hai của dây chuyền là các công việc AS (After Services) như bảo trì, bảo dưỡng sẽ được thực hiện nhanh chóng khi có sự cố xảy ra. Ngoài ra, do làm chủ được công nghệ của việc thiết kế, chế tạo dây chuyền chiên tôm Tempura nên hoàn toàn có thể linh hoạt thay đổi cấu hình, cấu trúc máy để có thể chiên được nhiều dạng sản phẩm của lĩnh vực thủy sản.

"Nhờ giá thành cạnh tranh và năng suất cao, ổn định, nên hiện đã có một đơn vị là công ty Stapimex là đơn vị đã hợp tác nghiên cứu khi triển khai thực hiện dây chuyền này và chủ động đề nghị với chúng tôi chuyển giao và lắp đặt dây chuyền hoàn chỉnh để nhanh chóng đưa vào sản xuất, góp phần năng cao năng suất lẫn chất lượng cho nhà máy", PGS. TS Võ Tường Quân cho biết, "Hay nói cách khác, sản phẩm của nhiệm vụ đã đáp ứng nhu cầu cấp thiết của thị trường, đồng thời khẳng định vai trò của tự động hóa trong các ngành sản xuất, đặc biệt là nhóm ngành chế biến thực phẩm chất lượng cao".

Về hướng phát triển trong thời gian tới, nhóm triển khai nhiệm vụ bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ từ Sở KH&CN TP.HCM, các đơn vị liên quan cũng như từ phía cộng đồng doanh nghiệp để cải tiến một số tính năng cho dây chuyền vừa hoàn thiện, như nâng cấp hệ thống làm mát, hệ thống thu hồi nhiệt, và hệ thống bơm bột liên tục; hay bổ sung hệ thống phun bột để có thể phát triển dây chuyền chiên tôm 1 mặt như hiện này thành dây chuyền chiên 2 mặt hoặc có thể thay đổi cấu hình để có thể biến đổi dây chuyền này phục vụ cho nhiều sản phẩm chiên bán tự động hoặc tự động khác trong lĩnh vực thủy sản.

Các sản phẩm hướng tới đích là các tế bào bệnh, làm tăng hiệu lực thuốc, giảm liều sử dụng và giảm tác dụng phụ của thuốc. Nhờ đó, việc điều trị ung thư sẽ hiệu quả hơn, người bệnh ít chịu tác dụng phụ hơn và đặc biệt sẽ giảm được đáng kể chi phí điều trị.

Trong điều trị ung thư hiện đại, các nhà khoa học đang chuyển hướng nghiên cứu khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư bằng những hoạt chất có nguồn gốc thiên nhiên như như shogaol (gừng), curcumin (nghệ), fucoidan (rong nâu), apigenin (cần tây), vinblastin (dừa cạn)... Ưu điểm của các hoạt chất này là ít có tác dụng phụ hơn các hợp chất hóa học, giá thành lại thấp. Tuy nhiên, nhược điểm là tính tan kém, cấu trúc cồng kềnh nên khả năng thấm qua màng tế bào thấp, không đủ hoạt lực để sử dụng làm thuốc do nồng độ hoạt chất trong máu rất nhỏ.

Để tăng hiệu quả sử dụng hoạt chất, các nhà khoa học dần ứng dụng liệu pháp hướng đích, sử dụng các hạt nano làm “vật tải” trong việc tải thuốc và nhả thuốc đúng địa chỉ. Khi đó, việc sử dụng công nghệ nano có thể tạo ra các hệ chất mang thuốc có kích thước cực nhỏ (20-200 nm) với một phần lipid trên bề mặt nên vừa có tính tan, vừa có tính thấm tốt qua màng tế bào để vào mạch máu. Do đó, hàm lượng hoạt chất trong máu sẽ được tăng lên gấp nhiều lần, đủ hoạt lực để được sử dụng làm thuốc. Các hệ nano thuốc này không những làm giảm tác dụng phụ của thuốc mà còn kéo dài thời gian hoạt động của thuốc bên trong cơ thể, từ đó tăng sinh khả dụng của thuốc. Với việc gắn thêm tác nhân hướng đích trên bề mặt hệ mang thuốc đưa tới tới tế bào ung thư một cách chủ định làm tăng hiệu lực của thuốc lên nhiều lần, giảm liều sử dụng và giảm tác dụng phụ.

Nhóm các nhà khoa học ở Viện Khoa học Vật liệu Ứng dụng đã thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ “Nghiên cứu công nghệ chế tạo các hệ nano chứa cao dược chất ứng dụng làm thuốc chống ung thư hướng đích” với mục tiêu chính là tổng hợp thành công một số sản phẩm nano liposome gắn tác nhân hướng đích có chứa cao dược liệu trong hỗ trợ điều trị các căn bệnh ung thư. Kết quả, nhóm thực hiện đã sản xuất thử nghiệm thành công 3 loại viên nang cứng, gồm: viên nang cứng chứa nano liposome-FA hướng đích mang cao gừng (Shogaol), viên nang cứng chứa nano liposome-FA hướng đích mang cao rong nâu (Fucoidan), viên nang cứng chứa nano liposome-FA hướng đích mang cao cần tây (Apigenin). 

Sản phẩm viên nang cứng chứa nano liposome-FA hướng đích mang cao gừng

Các sản phẩm này là thế hệ thuốc mới, mang tính chất “thông minh” hướng tới đích là các tế bào bệnh, làm tăng hiệu lực thuốc, giảm liều sử dụng và giảm tác dụng phụ của thuốc. Nhờ đó, việc điều trị ung thư sẽ hiệu quả hơn, người bệnh ít chịu tác dụng phụ hơn và đặc biệt sẽ giảm được đáng kể chi phí điều trị.

Nhóm thực hiện cũng đã xây dựng các quy trình công nghệ ứng dụng công nghệ nano trong sản xuất thuốc nano hướng đích ứng dụng trong điều trị ung thư, làm cơ sở khoa học cho những nghiên cứu tiếp theo trong lĩnh vực sản xuất thuốc chống ung thư thế hệ sử dụng các hoạt chất có nguồn gốc thiên nhiên từ Việt Nam. 

Vận hành quy trình bào chế quy mô pilot

GS.TS. Nguyễn Cửu Khoa (chủ nhiệm nhiệm vụ) cho biết, các loại viên nang cứng được nhóm thực hiện bào chế theo quy trình tổng hợp các hệ nano từ các cao dược liệu và chế tạo hệ nano liposome hướng đích với tác nhân là acid folic (FA). Sở dĩ chọn FA làm tác nhân hướng đích bởi FA dễ kiếm, đồng thời ứng dụng được cho nhiều loại tế bào ung thư. FA cần thiết cho sự tổng hợp và sao chép DNA, phân chia, phát triển của tế bào, đặc biệt là trong các tế bào phân chia nhanh chóng hoặc tế bào ung thư. Sử dụng FA làm mục tiêu tế bào ung thư của vật liệu nano thuốc hóa trị liệu cũng đã được chứng minh trong những nghiên cứu khác nhau để cải thiện hiệu quả và hồ sơ an toàn của thuốc. Do đó, việc kết hợp FA với phân tử nano giúp tăng cường việc nhắm mục tiêu qua trung gian folate receptor của các tác nhân trị liệu.

Trong khi đó, liposome là những hạt lipid có cấu trúc vi thể, nhỏ hơn các tế bào máu hàng nghìn lần. Liposome thuộc hệ mang thuốc hướng đích (targetherd drug delivery system) có cấu trúc hình cầu đơn hay đa lớp kép gồm một nhân nước ở giữa được bao bọc bởi một vỏ phospholipid một hay nhiều lớp, có kích thước thay đổi từ hàng chục đến hàng nghìn nm. Thành phần chính của liposome là phospholipid và cholesterol. Đây là những chất tương hợp sinh học, có thể phân giải được trong cơ thể nên ưu việt trong ứng dụng làm chất mang thuốc. Khi sử dụng liposome làm chất mang thuốc, dược chất có thể phân bố trong khoang nước của liposome, phân bố giữa lớp phospholipid kép, tương tác và gắn với đầu không phân cực của phân tử phospholipid hoặc hấp phụ trên bề mặt của lớp phospholidpid kép tùy thuộc vào đặc tính thân dầu - nước của dược chất và tương tác hóa lý giữa dược chất với lớp phospholipid kép. Liposome có thể bao gói bên trong lớp lipid kép môi trường tối ưu cho sự ổn định của dược chất nhưng lại được phân tán trong môi trường có điều kiện tương tự điều kiện sinh lý của cơ thể. Do đó liposome được xem là một trong những hệ mang thuốc lý tưởng.

Khảo sát độc tính trên tế bào ung thư in vitro của các hệ liposome-FA hướng đích chứa cao dược liệu, nhóm thực hiện nhận thấy: mẫu nano shogaol-FA biểu hiện hoạt tính đối với dòng tế bào ung thư gan (HepG2) với giá trị IC50 là 30,92 µg/ml, mẫu nano fucoidan-FA biểu hiện hoạt tính đối với dòng tế bào ung thư phổi (A549) với giá trị IC50 là 58,29 µg/ml, mẫu nano apigenin-FA biểu hiện hoạt tính đối với dòng tế bào ung thư vú (MCF-7) với giá trị IC50 là 31,54 µg/ml. 

Kết quả thử nghiệm độc tính cấp trên chuột nhắt trong 14 ngày: liều cao nhất có thể cho chuột uống là 1.200 mg nano Shogaol/kg chuột, 1.200 mg nano Shogaol-FA/kg chuột, 1.200 mg nano Apigenin/kg chuột, 1.200 mg nano Apigenin-FA/kg chuột, 8.000 mg nano Fucoidan/kg chuột, 8.000 mg nano Fucoidan-FA/kg chuột. Không có chuột nào tử vong trong 14 ngày theo dõi.

Kết quả thử nghiệm độc tính cấp trên chuột nhắt trong 14 ngày

Về kết quả đánh giá tính hướng đích đến tế bào ung thư của liposome gắn FA: lượng liposome được biến tính với FA xâm nhập vào tế bào MCF-7 tốt hơn so với liposome không biến tính. Khi có FA, hàm lượng thuốc nhuộm DilC18 xâm nhập vào MCF-7 nhiều hơn, chứng tỏ liposome-FA có tính hướng đích cao hơn so với liposome thông thường.

Thời gian bảo quản các sản phẩm

Theo GS.TS. Nguyễn Cửu Khoa, các kết quả cho thấy quy trình tổng hợp hệ nano liposome chứa tác nhân hướng đích FA mang các cao dược liệu bước đầu có tính ổn định cao và có thể ứng dụng được ở quy mô công nghiệp. Độc tính cấp và bán cấp của các sản phẩm đều nằm trong ngưỡng an toàn. Các sản phẩm đều có tác dụng in vitro và in vivo trên các mô hình nghiên cứu. Bên cạnh đó, các sản phẩm cũng đạt yêu cầu về thời gian bảo quản theo phương pháp lão hóa cấp tốc. Tuy nhiên, để đánh giá đầy đủ hiệu quả nhằm ứng dụng điều trị trên lâm sàng, nhóm thực hiện đề xuất Sở KH&CN TPHCM tiếp tục hỗ trợ hoàn thiện hồ sơ xin phép thử nghiệm lâm sàng.

Giống khổ qua F1 NLU 0122 với năng suất cao, trọng lượng quả trung bình, dạng quả đẹp, vỏ  xanh vừa và bóng, được xác định là phù hợp thói quen của người tiêu dùng tại khu vực Đông Nam bộ. Giống lai là kết quả của việc lai tạo, cải tiến sử dụng quỹ gene của cây khổ qua bản địa và hoang dã có khả năng chống chịu tốt với sâu bệnh hại.

Thực tế cho thấy, đối với cây khổ qua - là một trong số các cây rau ăn quả chính yếu thuộc họ bầu bí - thì việc nhập giống khổ qua từ các nước trên thế giới vào Việt Nam là công việc hằng niên và tiêu tốn khoản đầu tư tương đối lớn. Tuy các giống nhập nội cho năng suất cao, quả đẹp, nhưng việc nhập khẩu hạt giống khổ qua từ nước ngoài không những gây thất thoát kinh phí, mà còn tạo ra sự lệ thuộc vào nguồn giống nước ngoài.

"Thực trạng này đòi hỏi cần đẩy mạnh hơn nữa công tác nghiên cứu, lai tạo tạo ra nhiều giống khổ qua mới nhằm chủ động được nguồn giống, sử dụng quỹ gene bản địa sẵn có mang tính thích nghi cao với điều kiện canh tác ở Việt Nam, lai tạo thành công giống năng suất cao, chất lượng phù hợp thị trường và chống chịu tốt, tạo ra những giống năng suất cao, thích nghi tốt và chất lượng phù hợp thị trường", TS. Phan Đặng Thái Phương, chủ nhiệm triển khai nhiệm vụ khoa học - công nghệ "Chọn lọc, khảo nghiệm và trình diễn một số dòng khổ qua lai F1 phù hợp với điều kiện vùng Đông Nam bộ" nhận định.

Ngày nay, cùng với sự phát triển của ngành công nghệ sinh học, kỹ thuật chỉ thị phân tử đã được nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong hỗ trợ chọn giống cây trồng. Với các ưu điểm như đánh giá, chọn lọc các dòng dựa vào kiểu gene, do đó không bị tác động bởi các yếu tố môi trường và đồng thời giúp chọn chính xác những cá thể mang gene mong muốn. Ngoài ra, sử dụng nguồn vật liệu lai tạo từ một số giống bản địa là một chiến thuật lai tạo giống cây trồng mới đã và đang tiến hành ở Việt Nam và trên thế giới. Các giống bản địa có một số tính trạng thích nghi với điều kiện canh tác tại địa phương là nguồn vật liệu di truyền ưu tú triển vọng trong quá trình lai tạo giống mới. 

Hướng đến việc cung cấp giống rau ăn quả mới cho các hộ gia đình, hợp tác xã cũng như công ty, đơn vị sản xuất nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị hiện đại, trong đó chú trọng đến việc sử dụng nguồn cây - con - giống chất lượng cao, tại khu vực TP.HCM nói riêng và Đông Nam bộ nói chung, TS. Phan Đặng Thái Phương và các cộng sự tại Viện nghiên cứu Công nghệ Sinh học và môi trường (Trường Đại học Nông Lâm TPHCM) đã kế thừa một số dòng khổ qua thuần triển vọng từ kết quả của đề tài “Nghiên cứu lai tạo giống khổ qua F1 năng suất phục vụ cho vùng Đông Nam bộ”,  từ đó xây dựng bộ tổ hợp lai có chất lượng cao để tiến hành lai tạo, khảo nghiệm và trình diễn một số dòng/giống khổ qua lai F1 phục vụ cho vùng Đông Nam bộ. 

Đại diện nhóm nghiên cứu cho biết, giống khổ qua lai tạo mới sẽ được sử dụng là giống khổ qua thương mại nhằm phục vụ cho nhu cầu giống khổ qua ở vùng Đông Nam bộ, và riêng khu vực TP.HCM được xác định là thị trường đầy tiềm năng trong tương lai.

Cụ thể công việc thu thập các dòng khổ qua triển vọng đã được thu thập ở vùng Đông Nam bộ từ tháng 10/2015 đến tháng 10/2017. Tiếp đến, công việc đánh giá di truyền về độ thuần bằng công cụ chỉ thị phân tử và đánh giá kiểu hình trên đồng ruộng đã được tiến hành. Tiếp đến, 4 dòng  khổ qua có độ thuần và khả năng lai tạo triển vọng đã được chọn lọc. Từ quá trình đánh giá và chọn lọc tổ hợp lai, nhóm nghiên cứu đã lai tạo thành công giống khổ qua lai F1 NLU 0122 mang ưu thế lai mong đợi.

Dạng quả của một số dòng khổ qua triển vọng sử dụng làm vật liệu trong quá trình lai tạo

Tại Hội đồng tư vấn nghiệm thu nhiệm vụ khoa học - công nghệ do Sở KH&CN TP.HCM tổ chức trong năm 2022, TS. Phan Đặng Thái Phương, chủ nhiệm triển khai nhiệm vụ đã có phần báo cáo kết quả và ghi nhận về giống khổ qua F1 NLU 0122 như sau: giống khổ qua F1 NLU 0122 thể hiện là giống sinh trưởng và phát triển tốt ở vụ Đông Xuân 2022 khi tiến hành trồng thử nghiệm tại 3 vùng chuyên canh cây rau màu (huyện Củ Chi, TP.HCM; huyện Phú Mỹ, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai). Giống khổ qua F1 NLU 0122 cho năng suất/cây cao hơn 20-30% so với giống đối chứng, khả năng phân nhánh mạnh, sinh trưởng rất khỏe, khả năng chống chịu bệnh phấn trắng, bệnh sương mai ở mức trung bình.

Kết quả đánh giá tổ hợp lai cũng đã khẳng định rằng 3 tổ hợp lai (THL1, THL2, THL3) thuộc giống NLU 0122 đều triển vọng phục vụ cho sản xuất hạt giống thương mại. Cụ thể, giống THL1 (F1-1-2020) cho dạng trái khổ qua thương mại có kích thước trung bình chiều dài quả từ 7-10cm, đường kính quả 3-5cm, trọng lượng quả từ 70-80gam, có gai đều, bóng phù hợp với thị hiếu thị trường ở khu vực TP.HCM.

Năng suất trồng thử nghiệm giống NLU 0122 ở vụ Đông Xuân 2022 trên vùng đất chuyên canh trồng cây rau màu được xác định ở mức 26-27 tấn/hecta. Khả năng chống chọi với sâu bệnh hại của giống THL1 (F1-1-2020) ở mốc 60 ngày sau trồng tại vụ Hè Thu năm 2021 đã cho thấy, giống có khả năng kháng trung bình đối với bệnh phấn trắng và bệnh sương mai (ghi nhận cấp 3 trong thang đánh giá dựa theo chỉ số bệnh); cũng như khả năng kháng trung bình đối với rầy xanh và ruồi đục quả (ghi nhận cấp 2 - Trung bình: 11-20 % quả bị hại trong bảng phân cấp cây bị hại).

Về một số đặc tính liên quan đến phẩm chất quả thương mại, giống THL1 (F1-1-2020) được đánh giá ở mức dạng vỏ quả xanh vừa, bóng và có vị đắng vừa (theo thang đánh giá của khảo nghiệm DUS trên cây mướp đắng).

Là một phần của nhiệm vụ, nhóm nghiên cứu đã tổ chức các buổi hội thảo đầu bờ kết hợp trồng trình diễn tại huyện Củ Chi - TP.HCM, huyện Trảng Bom - tỉnh Đồng Nai, và thị xã Phú Mỹ - tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, từ đó ghi nhận những nhận xét, đánh giá tích cực từ bà con nông dân. Theo đó, giống khổ qua mới NLU 0122 được đánh giá là giống khổ qua triển vọng với khả năng sinh trưởng khỏe, phân cành nhánh mạnh, năng suất, kích thước quả vừa, màu sắc vỏ quả xanh vừa, bóng.

TS Phan Đặng Thái Phương trao đổi với hội khuyến nông và bà con nông dân tại một hội thảo đầu bờ nhằm giới thiệu giống khổ qua lai F1 NLU 1022

Đánh giá về tác động kinh tế - xã hội, TS. Phan Đặng Thái Phương khẳng định, nhiệm vụ khoa học - công nghệ đã góp phần làm sáng tỏ vai trò của ứng dụng công nghệ sinh học trong lĩnh vực khoa học cây trồng, cụ thể là ứng dụng chỉ thị phân tử trong công tác đánh giá độ thuần của dòng bố mẹ. Ngoài ra, đề tài còn mở ra một hướng nghiên cứu ứng dụng cải tiến giống mới từ nguồn vật liệu bản địa sẵn có. Nghiên cứu ứng dụng quỹ gene có nguồn gốc bản địa và hoang dại trong cải tiến giống cây trồng năng suất, tính chống chịu và chất lượng là chiến thuật đã và đang cần thực hiện ở Việt Nam và trên thế giới. Ngoài ra, mục tiêu hướng đến của đề tài nghiên cứu còn là sử dụng nguồn vậ liệu dòng/giống khổ qua bản địa đã phù hợp với điều kiện canh tác ở vùng Đông Nam bộ lai tạo giống khổ qua F1. 

Nhằm hướng đến phục vụ sản xuất hạt giống khổ qua trong tương lai, rất cần thiết hoàn thiện về hiệu quả kinh tế của các công việc thực hiện trong quy trình sản xuất hạt giống với tiêu chí: “Giá bán hạt giống khổ qua F1 tự lai tạo không qua nhập nội sẽ rẻ hơn, ngoài ra việc sản xuất hạt giống khổ qua lai F1 còn được tự chủ động lai tạo, không phụ thuộc vào việc nhập khẩu giống", đại diện nhóm nghiên cứu triển khai nhiệm vụ khẳng định "chiến thuật tự lai tạo hạt giống khổ qua lai F1 là công việc cần thiết nhằm góp phần phục vụ nhu cầu trồng khổ qua của người nông dân mang lại hiệu quả kinh tế và hướng đến phục vụ cho việc sản xuất nông nghiệp an toàn trên cây rau màu". 

WHISE 2022 không chỉ mang đến thông điệp về vai trò kiến tạo của nhà nước, mà còn phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò định hướng, dẫn dắt, kết nối, hợp tác và chia sẻ trong hoạt động đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

Ngày 13/10/2022, Tuần lễ Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 (WHISE 2022) đã chính thức diễn ra tại White Palace Phạm Văn Đồng (108 Phạm Văn Đồng, phường Hiệp Bình Chánh, thành phố Thủ Đức).

Phát biểu tại Lễ khai mạc WHISE 2022, ông Dương Anh Đức (Phó Chủ tịch UBND TP.HCM) cho biết, cùng với xu thế của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ IV, hoạt động đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của các nước diễn ra với tốc độ khá nhanh đã và đang thúc đẩy đổi mới mô hình sản xuất - kinh doanh, tạo ra giá trị mới, tạo tiền đề hình thành nền kinh tế số. Hiện nay, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước là những tổ chức tiên phong và xem chuyển đổi số là xu thế bắt buộc, tất yếu để nâng cao hiệu quả sản xuất - kinh doanh, sức cạnh tranh và xây dựng chính quyền số, nền kinh tế số và xã hội thông minh trong thời kỳ mới. Ông Dương Anh Đức kỳ vọng WHISE 2022 không chỉ mang đến thông điệp về vai trò của nhà nước về kiến tạo, mà còn phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò định hướng, dẫn dắt, kết nối, hợp tác và chia sẻ trong hoạt động đổi mới sáng tạo của Việt Nam.

Trong 2 ngày 13 và 14/10, WHISE 2022 có nhiều sự kiện, hoạt động quan trọng gắn liền với hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cũng như vai trò của ứng dụng khoa học - công nghệ trong xây dựng và phát triển thành phố đổi mới sáng tạo và đô thị thông minh. Điển hình là: Hội thảo khoa học:“Chính sách cấp cao về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”; Tọa đàm quốc tế về Chuyển đổi số từ Phần Lan; Hội nghị Đổi mới sáng tạo Việt Nam (Vietnam Innovation Summit); Hội nghị “Nền tảng số trong mối quan hệ chính quyền và Doanh nghiệp – Điều kiện để kinh tế bứt phá”; Hội thảo “Blockchain trong ứng dụng số đa ngành”; Tọa đàm “Định hướng Nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo trong công cuộc xây dựng thành phố Hồ Chí Minh trở thành đô thị thông minh”.

Đánh giá về hoạt động chuyển đổi số trong các doanh nghiệp, ông Nguyễn Việt Dũng (Giám đốc Sở Khoa học Công nghệ TP.HCM) khẳng định: “Các doanh nghiệp lớn cũng như doanh nghiệp xuất phát từ khoa học công nghệ đã ý thức được câu chuyện chuyển đổi số. Còn với doanh nghiệp nhỏ, do còn nhiều khó khăn trong hoạt động kinh doanh hàng ngày, cho nên chuyển đổi số vẫn còn là chuyện xa vời. Tuy nhiên, hiện nay nhiều doanh nghiệp nhỏ cũng đã tiếp cận vấn đề chuyển đổi số, dù có thể chưa toàn diện nhưng cũng đã đi từng bước một.”.

Bên cạnh hoạt động triển lãm đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cùng triển lãm sản phẩm của các startup chuyển đổi số, WHISE 2022 còn có những hoạt động tổng kết các cuộc thi về khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong năm 2022 như: Tổng kết hoạt động khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Đại học Bách Khoa (ĐHQG TP.HCM); Cuộc thi chuyển đổi số trong giáo dục “DigiTrans Edtech 2022”, Chung kết Cuộc thi Design Thinking Camp cho Thanh niên – Sinh viên năm 2022, cùng nhiều sự kiện kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.

Hoàng Kim (CESTI)

Khung cố định ngoài dạng khối cặp điều trị gãy hở thân 2 xương cẳng chân được sản xuất trong nước đã góp phần mang lại hiệu quả điều trị cao hơn cho bệnh nhân với ưu điểm chất lượng tương đương và giá thành cạnh tranh so với sản phẩm nhập ngoại. 

Cố định ngoài là loại dụng cụ được sử dụng rất nhiều trong hoạt động điều trị hằng ngày của ngành chấn thương chỉnh hình. Thực tế cho thấy, trong và ngoài nước đã có rất nhiều nghiên cứu về cố định ngoài, từ kết quả điều trị đến lý thuyết về cố định ngoài. Tuy nhiên cho đến nay, các loại cố định ngoài hiện được sản xuất trong nước chỉ là loại thanh thẳng hoặc có ren, nên việc cố định khá phức tạp, kém vững chắc và không nắn chỉnh được xương nếu xương gãy còn di lệch. 

Trong khi đó, cố định ngoài dạng khối cặp được sử dụng nhiều trên thế giới vì có nhiều ưu điểm như cấu trúc dễ sử dụng. Cố định ngoài loại này gồm 2 khối cặp đinh 2 đầu, nối với thân chính ở giữa bằng 2 khớp cầu. Khối cặp đinh có bề ngang lớn nên cặp được đinh răng dễ dàng và chắc chắn. Ngoài ra, hai khớp cầu cho phép điều chỉnh gập góc linh hoạt chỉ bằng cách nới lỏng vít khóa, chỉnh góc xong khóa lại. Phần thân chính gồm 2 bộ phận lồng vào nhau, cho phép có thể kéo dài ra hoặc nén ép vào, hoặc có thể để nén ép động tự do.

Để giải quyết nhu cầu được đánh giá là rất lớn này, PGS.TS Cao Thỉ cùng cộng sự Đại học Y Dược TP.HCM đã triển khai nhiệm vụ khoa học - công nghệ "Nghiên cứu sản xuất khung cố định ngoài dạng khối cặp và đánh giá kết quả ứng dụng điều trị gãy hở thân 2 xương cẳng chân".

PGS.TS Cao Thỉ cho biết, do có các đặc điểm trên nên cố định ngoài dạng khối cặp được sử dụng rất nhiều trên thế giới, dùng để cố định điều trị gãy xương hở, khớp giả, cố định sau đục xương sửa trục, cố định và kéo dài xương sau cắt bỏ bướu xương, kéo dài xương điều trị gãy xương trẻ em, kéo dài xương các biến dạng bẩm sinh, điều trị nhiễm trùng mất đoạn xương, điều trị co rút các khớp. Tuy nhiên, các loại cố định ngoài dạng khối - cặp nhập ngoại hiện giá thành rất cao, khoảng 45 triệu đồng/cái (tương đương 2.000 USD/cái).

"Vì vậy cần phải sản xuất mặt hàng này trong nước nhằm mang lại hiệu quả điều trị cao hơn cho bệnh nhân, giá thành rẻ hơn nhiều so với hàng nhập khẩu", PGS.TS Cao Thỉ nhấn mạnh.

Là kết quả chính của nhiệm vụ vừa được Sở KH&CN TP.HCM nghiệm thu, nhóm các nhà khoa học, chuyên gia, đội ngũ y bác sỹ tại Đại học Y dược TP.HCM và một số đơn vị phối hợp đã sản xuất khung cố định ngoài dạng khối cặp có các thông số cơ học có thể sử dụng an toàn trên người bệnh. Cụ thể, phần sản xuất khung cố định ngoài bao gồm thiết kế sản phẩm, thiết lập quy trình gia công, quy trình sản xuất sau gia công cơ khí, từ đó sản xuất thử nghiệm 5 bộ khung cố định ngoài, tính toán mô phỏng độ bền cơ học của khung cố định ngoài trên máy tính, thực nghiệm đặc điểm lực cơ học của khung cố định ngoài thật lắp đặt trên mô hình. Từ kết quả thực nghiệm cho thấy sản phẩm đáp ứng các tiêu chí đề ra, 60 bộ khung cố định ngoài dạng khối - cặp đã tiếp tục được sản xuất, với vật thành phần chính là nhôm A6061 và các chi tiết kết nối là vật liệu Inox SUS304

Về cơ bản, khung cố định ngoài dạng khối cặp do Đại học Y dược TP.HCM nghiên cứu, thiết kế và sản xuất thành công có bề ngoài tương tự khung Orthofix, bề mặt kim loại được đánh bóng, và phần nhôm được nhuộm màu đen. Tổng kích thước chiều dài ngắn nhất là 27,5cm. Tổng kích thước chiều dài khi kéo giãn dài nhất là 32cm. Trọng lượng khung không kể dụng cụ căng giãn là 0,6kg, trọng lượng dụng cụ căng giãn là 0,1kg. 

Sau khi chế tạo, khung cố định ngoài đã được thử nghiệm về lực cơ học trên máy tính mô phỏng và trên thực nghiệm, cho thấy khung đủ vững chắc tương đương khung cố định ngoài Orthofix và khung cố định ngoài Muller hiện được sử dụng rộng rãi trong ngành chấn thương - chỉnh hình.

Mô hình thử nghiệm đặc tính cơ học của khung cố định ngoài dạng khối cặp được Đại học Y dược TP.HCM sản xuất thử nghiệm (trái), khung cố định ngoài Muller (giữa), và khung cố định ngoài Orthofix (phải).

Cụ thể, đối với lực nén, khung cố định ngoài dạng khối cặp di lệch từ 1mm trở lên khi lực tác động từ 140N. Trong khi đó, khung Orthofix di lệch trên 1mm từ lực tác động 90N. Khung cố định ngoài Orthofix có khuynh hướng di lệch mức độ nhiều hơn ở các lực tác động lớn hơn. Đối với lực kéo, khung cố định ngoài dạng khối cặp di lệch từ 1mm trở lên khi lực tác động từ 130N. Trong khi đó, khung Orthofix di lệch trên 1mm từ lực tác động 40N. Khung cố định ngoài Orthofix cũng có khuynh hướng di lệch mức độ nhiều hơn ở các lực tác động lớn hơn. Đối với lực xô ngang, khung cố định ngoài Orthofix có độ di lệch lớn hơn so với khung cố định ngoài dạng khối cặp từ lực tác động 50N trở lên. Ở lực xô dọc, khung cố định ngoài dạng khối cặp di lệch từ 2,5mm trở lên khi lực tác động từ 120N. Trong khi đó, khung Orthofix di lệch trên 2,5mm từ lực tác động 90N. 

So với khung Muller lực nén ở khung cố định ngoài dạng khối cặp di lệch từ 1mm trở lên khi lực tác động từ 120N. Trong khi đó, khung Muller di lệch trên 1mm từ lực tác động 100N. Khung cố định ngoài Muller có khuynh hướng di lệch mức độ nhiều hơn so với khung cố định ngoài dạng khối cặp ở các lực tác động lớn hơn 100N. Đối với lực kéo, lực xô ngang, khung cố định ngoài dạng khối cặp có mức độ di lệch gần tương đương với khung Muller. Ở lực xô dọc, khung cố định ngoài Muller có khuynh hướng di lệch mức độ nhiều hơn so với khung cố định ngoài dạng khối cặp ở các lực tác động lớn hơn 50N.

Tích cực với kết quả thử nghiệm lâm sàng

"Sau thực nghiệm, chúng tôi nhận thấy rằng khung cố định ngoài dạng khối cặp là sản phẩm của nhiệm vụ khoa học - công nghệ có khả năng chịu lực tốt hơn so với khung cố định ngoài dạng Orthofix. Khung ít biến dạng hơn và ít di lệch hơn trong quá trình thử nghiệm các lực tác động. điều đó cho thấy độ vững chắc của khung cố định ngoài dạng khối cặp rất cao Các giá trị về độ bền và độ chịu lực đều đạt tiêu chuẩn so với khung chuẩn là khung Orthofix", đại diện Đại học Y dược khẳng định. 

Ngoài ra, trong quá trình thiết kế, nhằm phù hợp với điều kiện kinh tế và điều kiện cơ sở trang thiết bị tại chỗ, nhóm đã tiến hành cải tiến một số chi tiết nhằm gia công dễ dàng hơn, giảm giá thành - chi phí và thao tác thuận tiện hơn. Cụ thể, đó là chi tiết nằm giữa kết nối 2 đầu của khung cố định ngoài dạng khối kẹp, chi tiết này có vị trí ốc trung tâm cố định nhằm điều chỉnh chiều dài của khung cố định ngoài và cho tiết cốt cam, là con ốc phần cố định 2 đầu khối kẹp với phần thân giữa. 

Để đánh giá hiệu quả của khung cố định ngoài dạng khối cặp mới sản xuất, nhóm triển khai nhiệm vụ khoa học - công nghệ tại Đại học Y dược TP.HCM cũng đã tiến hành thử nghiệm lâm sàng, có so sánh với nhóm chứng sử dụng khung cố định ngoài Muller, trên các bệnh nhân bị gãy hở mới thân 2 xương cẳng chân đến sớm trong vòng 48 giờ, tuổi từ 18 trở lên, gãy hở thân 2 xương cẳng chân từ độ I đến IIIB theo phân độ của Gustilo-Anderson.

Các bệnh nhân được lựa chọn từ Khoa Chấn thương – Chỉnh hình của Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện đa khoa khu vực Củ Chi, Bệnh viện đa khoa khu vực Thủ Đức, Bệnh viện đa khoa tỉnh Bình Dương và Bệnh viện đa khoa Thống Nhất, tỉnh Đồng Nai trong thời gian từ tháng 9/2019 đến tháng 3/2022. 

Kết quả thu được cho thấy, tổn thương mức độ gãy hở của nhóm khung cố định ngoài khối cặp nặng hơn có ý nghĩa so với nhóm khung cố định ngoài Muller. Thời gian đặt khung cố định ngoài khối cặp nhanh hơn khung cố định ngoài Muller. Ngoài ra, kết quả nắn xương trên X-quang sau mổ và tỷ lệ di lệch thứ phát sau mổ của nhóm khung cố định ngoài khối cặp tốt hơn nhóm khung cố định ngoài Muller. Tỷ lệ phải tháo khung cố định ngoài khối cặp do nhiễm trùng chân đinh của khung cố định ngoài khối cặp thấp hơn so với khung cố định ngoài Muller. Không những thế, thời gian và tỷ lệ liền xương của khung cố định ngoài khối cặp đều tốt hơn so với khung cố định ngoài Muller. Đa số bệnh nhân chấp nhận khung cố định ngoài khối cặp và cho ý kiến khung cố định ngoài khối cặp đẹp như sản phẩm ngoại nhập. 

Bên cạnh đó, việc sử dụng khung cố định ngoài khối cặp còn cho tỷ lệ di lệch thứ phát thấp, có khả năng nắn chỉnh khi có di lệch. Ngoài ra, không có tai biến hay biến chứng nào liên quan đến độ bền cơ học của khung cố định ngoài khối cặp.

Kết quả thử nghiệm lâm sàng trên một bệnh nhân

Đánh giá về kết quả thử nghiệm lâm sàng, PGS.TS Cao Thỉ cho biết, mặc dù điều trị cho nhóm bệnh nhân gãy hở nặng hơn, nhưng khung cố định ngoài khối cặp được sản xuất từ kết quả nghiên cứu đã cho kết quả tốt hơn nhóm cố định ngoài Muller. Khung cố định ngoài khối cặp có ưu điểm là có thể nắn chỉnh được các di lệch còn lại sau mổ, và vẻ bề ngoài đẹp, đặc biệt là cách lắp đặt dễ dàng, ít tốn thời gian. 

“Vì vậy khung cố định ngoài khối cặp có thể xem là lựa chọn tốt để cố định các gãy xương hở cẳng chân", TS. Cao Thỉ nhấn mạnh, "Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM sẵn sàng chuyển  giao công nghệ sản xuất khung cố định ngoài để có thể nhanh chóng đưa sản phẩm ra thị trường nhằm giảm giá thành mua thiết bị, cũng như nâng cao hiệu quả chữa bệnh cho các bệnh nhân gãy xương”.

Tựu trung, nhóm chuyên gia tại Đại học Y dược TP.HCM đã hoàn thành việc sản xuất khung cố định ngoài dạng khối cặp đủ tiêu chuẩn sử dụng trên cơ sở lý thuyết cũng như thực tiễn; và nghiên cứu lâm sàng cũng đã cho thấy khung cố định ngoài khối cặp có hiệu quả tương đương hoặc tốt hơn so với cố định ngoài Muller, từ đó cho thấy việc sử dụng khung cố định ngoài dạng khối - cặp được sản xuất trong nước từ kết quả nhiệm vụ khoa học - công nghệ "Nghiên cứu sản xuất khung cố định ngoài dạng khối cặp và đánh giá kết quả ứng dụng điều trị gãy hở thân 2 xương cẳng chân" là hoàn toàn an toàn cho bệnh nhân cần điều trị, mở ra hướng tiếp cận cho việc mở rộng sản xuất loại thiết bị này để đáp ứng nhu cầu từ xã hội.

Việc khuyến khích doanh nghiệp chủ động hơn trong việc sử dụng Quỹ chi đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua hoạt động chuyển đổi số sẽ góp phần nâng cao tỷ lệ chi cho đầu tư khoa học và công nghệ từ nguồn xã hội, tạo động lực phát triển kinh tế.

Ngày 10/10/2022, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức Hội thảo “Các giải pháp chuyển đổi số hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh và kinh nghiệm sử dụng nguồn Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp”. Hội thảo nằm trong chuỗi hoạt động của Tuần lễ Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Thành phố Hồ Chí Minh năm 2022 (WHISE 2022).

Phát biểu tại Hội thảo, bà Chu Vân Hải (Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) cho biết, một trong những vấn đề đang được các doanh nghiệp quan tâm trong thời gian qua đối với hoạt động khoa học và công nghệ chính là việc trích và sử dụng phục vụ chuyển đổi số hiệu quả từ nguồn Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo phù hợp với các quy định như tại Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BKHCN-BTC ngày 28/6/2016 của Bộ Khoa học và Công nghệ và Bộ Tài chính, Thông tư số 05/2022/TT-BKHCN ngày 31/5/2022 của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Bà Chu Vân Hải (Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM) phát biểu tại Hội thảo

Hiện nay, 50% các khoản chi Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp là chi cho hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin. Điều này cho thấy chủ trương chuyển đổi số trong doanh nghiệp sẽ dễ được doanh nghiệp hưởng ứng và đồng hành cùng Thành phố vì xuất phát từ nhu cầu thực tế. Do đó, có thể khuyến khích doanh nghiệp chủ động hơn trong việc sử dụng Quỹ chi đầu tư cho hoạt động khoa học và công nghệ để nâng cao sức cạnh tranh của doanh nghiệp thông qua hoạt động chuyển đổi số, từ đó góp phần nâng cao tỷ lệ chi cho đầu tư khoa học và công nghệ từ nguồn xã hội, tạo động lực phát triển kinh tế.

Dịp này, Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM cũng kết nối 2 đơn vị cung cấp giải pháp chuyển đổi số là Trung tâm hỗ trợ và tư vấn Chuyển đổi số TP.HCM (DXCenter) và Trung tâm Kinh doanh VNPT TP.HCM với các doanh nghiệp đã thành lập Quỹ, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp có định hướng sử dụng Quỹ phục vụ chuyển đổi số. Các đơn vị đã trình bày 2 tham luận “Các giải pháp chuyển đổi số hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh” và “Khung chuyển đổi số VNPT cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa”.

Tư vấn cho các đơn vị Satra và Savipharm, ông Phí Anh Tuấn (Trung tâm hỗ trợ và tư vấn Chuyển đổi số TP.HCM) khẳng định, các doanh nghiệp lớn, đa ngành cần có hoạch định cụ thể để đi đúng hướng và tránh xảy ra những thay đổi. Trong đó, xác định đúng đơn vị tư vấn có năng lực phù hợp là điều rất quan trọng. Nếu doanh nghiệp chỉ tập trung chú trọng vào mặt công nghệ thì sẽ không đủ, mà phải bao gồm cả nghiệp vụ, dữ liệu, văn hóa tổ chức hoặc mức độ sẵn sàng để thay đổi. Lượng hóa các nhiều yếu tố thì việc hoạch định chiến lược chuyển đổi số mới có thể giúp thay đổi, cải tiến hiệu quả hoạt động.

Ông Phí Anh Tuấn chia sẻ định hướng chuyển đổi số cho doanh nghiệp

Mặt khác, doanh nghiệp nên đề cập đến câu chuyện chuyển đổi số vì hiệu năng và giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp. Đó là những nền tảng dễ triển khai và khai thác tốt, sẵn sàng kết nối và phù hợp để người dùng trải nghiệm ở mức ngân sách hợp lý.

Theo ông Lê Chí Thanh (VNPT TP.HCM), VNPT đang đồng hành cùng doanh nghiệp triển khai chuyển đổi số theo đối tượng và giai đoạn (siêu nhỏ, nhỏ, vừa và lớn) với các mức chi phí từ 3 triệu/năm trở lên. Trong đó, VNPT cũng kết hợp hướng dẫn các nội dung chi và quản lý Quỹ phát triển khoa học và công nghệ của doanh nghiệp để triển khai chuyển đổi số.

Hoàng Kim (CESTI)